Konteraka ya bokamoso e sebediswa ho etsa ditransekshene bakeng sa ho reka le ho rekisa thepa kapa letlotlo nakong e tlang e rerilweng ka theko e tsitsitseng. Tlamo ena ke hore na tšireletso ena e fapana joang le khetho e fanang ka tokelo ea ho reka kapa ho rekisa, empa e sa qobelloe ho etsa joalo. Bokamoso bo tlama mahlakore ka bobeli khoebong ho phethahatsa boitlamo ba bona. Ka nako e ts’oanang, phapanyetsano ea thepa ea thepa nakong ea ts’ebetso e joalo ea khoebo ha e etsoe.
- Bokamoso ke eng le hore na ke hobane’ng ha bo sebelisoa ‘marakeng oa matsete
- Phapang lipakeng tsa bokamoso le likhetho
- Phapang lipakeng tsa likonteraka tsa bokamoso le tsa pele
- Mekhoa ea khoebo ea bokamoso
- Melemo le likotsi tsa khoebo ea bokamoso
- Mefuta ea likonteraka tsa bokamoso
- Theko ea konteraka ea bokamoso – contango le ho khutlela morao
- Inshorense
- Matsatsi a ho felloa ke nako
Bokamoso ke eng le hore na ke hobane’ng ha bo sebelisoa ‘marakeng oa matsete
Likonteraka tsa Futures li sebelisetsoa ho theha theko ea ‘nete ea’ maraka bakeng sa sesebelisoa se itseng. Ba na le boleng bo itseng bo sebelisitsoeng ho batseteli:
- Litšebelisano tse lekanyelitsoeng , tse lumellang ho ntša melemo ea lintho tse bonahalang.
- Inshorense ea kotsi ka hedging , e thahasellisang ho bafani le bareki ba thepa.
Likamoso li sebelisoa mebarakeng ea thepa le ea thepa, li khetholloa ka mekhahlelo ea mantlha:
- Nako ea ts’ebetso, e leng letsatsi leo khoebo e reriloeng ka lona.
- Taba ea transaction, haholo-holo, lisebelisoa tse tala, matšeliso kapa thepa, chelete.
- Phapanyetsano eo khoebo e etsoang ka eona.
- Quote diyuniti.
- Saese ea margin.
- Ho boloka tekanyo ea mahlakore ka bobeli a konteraka.
- Ho tlatsa tekanyo A le ho fokotseha ha tekanyo ea B.
- Ho tlatsa tekanyo ea B khahlano le semelo sa ho fokotseha ha tekanyo ea A.
Haeba ho na le ho tsosolosoa ha akhaonto ea moreki khahlanong le semelo sa ho fokotseha ha akhaonto ea morekisi, joale boleng ba sesebelisoa bo eketseha. Ke hore, motjhelete A o tla khona ho reka sehlahisoa ka theko e tlaase ebe o se rekisa ka theko e phahameng, kahoo a ntša phaello ea thepa. Ha e le hantle, phapanyetsano e boloka barupeluoa ba ‘maraka ho etsa ts’ebetso e hlokahalang, libaka tsa bolulo, hang-hang ho fa mokga oa transaction phapang ea chelete ea sebele. Haeba theko e sa fetoha, joale tekanyo e ntse e le joalo. Boemo ba boraro bo hlokomeloa haeba theko ea thepa e oa, eo qalong e neng e le molemo ho morekisi. Hona joale o ka rekisa thepa ka mekhoa e metle, theko ea hona joale ea ‘maraka e ka tlaase ho e ngolisitsoeng ho ikopanya. Haeba re ne re bua ka sehlahisoa sa sebele, joale morekisi a ka se reka ka boleng ba ‘maraka’ me a se rekisa ka theko e boletsoeng nakong e tlang. Phapanyetsano, boemong bona, e imolla lihlopha ho tloha tlhokahalo ea ho tsamaisa thepa ea sebele, empa e mpa e etsa lipalo tse hlokahalang le ho tlatsa akhaonto ea morekisi bakeng sa chelete e itseng, e leng phapang pakeng tsa boleng ba ‘maraka le theko e boletsoeng konteraka. Haeba e mong oa mekga e hana bokamoso pele ho nako ea ts’ebetso ea eona, joale ka mor’a ho fela ha mantsoe a boletsoeng tumellanong, boleng bo bontšitsoeng tokomaneng le theko ea ‘maraka ea thepa e bapisoa. [id-caption id = “attach_11873” align = “aligncenter” wide = “613”] joale ka mor’a ho fela ha mantsoe a boletsoeng konteraka, papiso ea boleng bo bontšitsoeng tokomaneng le theko ea ‘maraka ea thepa e etsahala. [id-caption id = “attach_11873” align = “aligncenter” wide = “613”] joale ka mor’a ho fela ha mantsoe a boletsoeng konteraka, papiso ea boleng bo bontšitsoeng tokomaneng le theko ea ‘maraka ea thepa e etsahala. [id-caption id = “attach_11873” align = “aligncenter” wide = “613”]
Phapang lipakeng tsa bokamoso le likhetho
Likonteraka tsa bokamoso le likhetho li fapana ka boitlamo ba mekha. Sena se iponahatsa nakong ea ho felloa ke nako.
Phapang lipakeng tsa likonteraka tsa bokamoso le tsa pele
Ho boetse ho na le phapang pakeng tsa likonteraka tsa pele le tsa bokamoso tseo bo-ramatsete ba kenang ho tsona. Ho fetela pele ke ts’ebetso ea nako e le ‘ngoe e entsoeng ka ntle ho phapanyetsano le ho nka hore theko ea thepa, matšeliso kapa chelete e tla etsahala nakong e tlang. Mekha e buisana ka maemo a mantlha esale pele:
- theko;
- dipehelo;
- maemo a tlatsetso.
Tabeng ena, transaction e etsoa ka thepa ea sebele, eseng joaloka nakong e tlang, ha re sa bue ka ho fetisoa ha thepa.
Ho ea pele ho etselitsoe ho netefatsa bankakarolo khoebong e khahlano le ho fetoha ha litheko ho ka etsahalang kamoso. Ha ho na litekanyetso tse tiileng ha ho phethoa konteraka, ka hona, litšebelisano tse joalo li ke ke tsa etsoa ka phapanyetsano.
- lipakane – ho ea pele ho tla phethoa bakeng sa thekiso kapa theko ea thepa ea sebele, e leng se bolelang ho nahanela maemo ohle a molemo ho mahlakore ka bobeli. Tabeng ea bobeli, likonteraka tsa nakong e tlang li sireletsa maemo a tsona kapa li rua molemo ka ho fapana ha theko. Bokamoso ke 5% feela ea linyeoe tse lebisang mekha ho phapanyetsano ea thepa ea sebele kapa lisebelisoa tsa lichelete;
- bophahamo ba thepa – ha ba phethela konteraka ea pele, barupeluoa ba ts’ebetsong ka boithaopo ba bala palo e hlokahalang, ba nahanela litlhoko tsa bona. Tabeng ea bokamoso, li-volumes li khethoa ke phapanyetsano, ‘me barupeluoa ba marakeng ba na le tokelo ea ho kenya ts’ebetsong palo e itseng ea likonteraka;
- boleng ba lisebelisoa – ho ea pele ho fana ka monyetla oa ho sebelisa thepa ea boleng leha e le bofe, ho itšetlehile ka hore na ke likopo life tse tsoang ho moreki. Ha ho tluoa tabeng ea bokamoso, boleng ba lisebelisoa bo khethoa ke tlhaloso ea phapanyetsano;
- phano ea thepa – ha ho saena ho ea pele, thepa e lula e fanoa, ‘me ha ho phetheloa phepelo ea bokamoso e etsoa ka mokhoa o thehiloeng ke phapanyetsano, empa hangata ha e tle ho sena ho hang;
- lipehelo – lipehelo tsa ho fana ha ho saena ho ea pele li khethoa ke lihlopha tsa thekiso. Lipehelo tsa likonteraka tsa bokamoso li khethoa ke phapanyetsano;
- liquidity – konteraka ea pele e tšoauoa ka chelete e fokolang, kaha lipehelo tsa sephetho sa eona li amoheleha bakeng sa lihlopha tse itseng tseo e ileng ea phethoa pakeng tsa tsona. Bokamoso ke lisebelisoa tse nang le metsi a mangata, leha ho le joalo, boemo ba letšoao lena bo itšetlehile ka boleng ba thepa ea motheo.
[id-caption id = “attach_11876” align = “aligncenter” wide = “456”]
Mekhoa ea khoebo ea bokamoso
Ho rekisa bokamoso, barekisi ba sebelisa mekhoa e mengata e tsebahalang:
- kemiso ea phapanyetsano ea konteraka e bapisoa le khoeli e latelang eo ho tsamaisoa ho reriloeng le nako ea tlaleho e latelang;
- papiso e etsoa pakeng tsa theko ea sebaka sa kabelo le konteraka ea bokamoso, haeba boleng ba eona bo phahame, joale re bua ka contango , e nkoang e le premium e amanang le theko ea thepa. Haeba boemo bo khutlisetsoa morao ‘marakeng, joale bo bitsoa ho khutlela morao , e nkoang e le theolelo mabapi le litšenyehelo tsa motheo. Ke ka phapang ea sekhahla sa phapanyetsano e hlahang boemong bona boo bahoebi ba bo fumanang;
- ho ithuta chate ea bokamoso ho sebelisa tlhahlobo ea tekheniki, matšoao, lintlha tsa motheo tse ka amang theko ea konteraka.
Khoebo ka maemo a ts’ehetso:
- tsa nakoana;
- sebaka;
- khalendara.
Melemo le likotsi tsa khoebo ea bokamoso
Ho na le melemo e mengata ea khoebo ea bokamoso:
- ha ho na litšenyehelo tse eketsehileng le litefiso tse patiloeng;
- ho na le phihlello ea letamo la bokamoso le ho felloa ke nako bakeng sa selemo;
- boleng bo phahameng ba thepa, ho hloka botsitso le khoebo e matla.
Melemo ea likonteraka tsa bokamoso ba khoebo:
- ha e tšoanelehe bakeng sa khoebo ea nako e telele, kaha e sebetsa ka nako e itseng;
- ha ho felloa ke nako ho etsahala, litšebelisano li koaloa ka bohona, ho nahanoa ka theko ea hona joale ea ‘maraka le litaelo tse emetseng li hlakoloa;
- u ke ke ua fetisetsa mesebetsi e bulehileng ho konteraka e felang khoeling e tlang.
Lekola melemo le likotsi tsohle pele u rekisa lisebelisoa tsena tse kotsi haholo.
Mefuta ea likonteraka tsa bokamoso
Ho na le mefuta e ‘meli ea likonteraka tsa nakong e tlang:
- Phano.
- Settlement – ntle le ho pepa.
Bokamoso bo ka rekoang bo tlama moreki le morekisi ho rekisa thepa le ho e lefella ho latela lipehelo tse boletsoeng konterakeng. Ho rarolla pakeng tsa bona ho etsoa ka theko e neng e behiloe letsatsing la ho qetela la khoebo. Haeba, ka letsatsi le behiloeng, morekisi o ne a sitoa ho fa moreki thepa, joale phapanyetsano e beha likotlo ho eena.
Khakanyobokamoso ha bo amane ho hang le phepelo ea ‘nete ea lihlahisoa. Ho nahanoa hore e mong oa lihlopha o tla lefa motho e mong ho ea ka phapanyetsano phapang pakeng tsa boleng ba thepa nakong ea thekiso le theko ea sebele ea sehlahisoa nakong ea ho fela ha konteraka. Ho rarolla pakeng tsa li-counterparties ho etsoa ka chelete, ‘me thepa ea thepa ha e fanoe. Litšebelisano tse joalo li etsoa bakeng sa ho thibela kapa ho qhekella ka mokhoa o inahaneloang. Hedging e u fa monyetla oa ho lekanya tahlehelo e ka bang teng e fumanoeng ha u phethela konteraka ‘marakeng o mong.
Theko ea konteraka ea bokamoso – contango le ho khutlela morao
Konteraka ea bokamoso e arotsoe e le thepa e le ‘ngoe ea phapanyetsano, e nang le boleng bo fapaneng le theko ea letlotlo. Letšoao lena le ka ‘na la angoa ke ponelopele le likotsi tse bakoang ke phetoho e ka bang teng tabeng ea litumellano tse fihletsoeng pele. Theko ea thepa ‘marakeng le theko ea nako e tlang ea sehlahisoa sena e ka ba le karolelano e mpe kapa e ntle.
Haeba konteraka e theko e boima ho feta letlotlo, joale naha ena e bitsoa contango. Tabeng ea ha boemo bo khutlisetsoa morao, re bua ka ho khutlela morao.
Boemong bona, bo-ramatsete ba bangata ba na le tšepo ea hore theko ea thepa ho phapanyetsano haufinyane e tla theoha haholo. [id-caption id = “attach_11886” align = “aligncenter” wide = “800”]
Inshorense
Khoebo e etsoa ho latela tokisetso ea thekiso, ka depositi, chelete eo e leng 2 – 10% ea theko ea thepa ea konteraka. Ena ke inshorense e hlokoang ke phapanyetsano ho tsoa ho mahlakore ka bobeli a kenang konteraka. Chelete e behiloeng e koetsoe li-account, e etsa mofuta oa tebeletso. Haeba theko ea bokamoso e nyoloha, joale moeli oa morekisi oa eketseha, ‘me haeba o theoha, o fokotseha. Mokhoa ona o u lumella ho qoba mokhoa oa ho lefa ha u phethela konteraka. Ha bokamoso bo ts’oaroa ho fihlela bo koaloa, mekha e phethahatsa boitlamo ba bona ka ho tlisa thepa kapa ho fetisetsa chelete. Ha e mong oa barupeluoa a sa batle ho phethahatsa boikarabelo ba hae, phapanyetsano e mo etsetsa eona, a itokolla chelete e itseng ho tloha tiisetsong. Sekema sena se sebetsa feela bakeng sa likonteraka tse fanang ka phano ea thepa.
Matsatsi a ho felloa ke nako
Ho na le matsatsi a ‘maloa a ho fela ha konteraka. Mohlala, bakeng sa index ea lidolara, li-stock, lisebelisoa tsa lichelete, letsatsi la ho felloa ke nako ke kotara ka Labohlano la boraro la khoeli ea ho qetela ea kotara. Ho na le bokamoso bo nang le ho tsoa ha khoeli le khoeli, haholo-holo CME Crude Oil. Mefuta e meng ea likonteraka e ka fela ka matsatsi a mang. Ho rekisa bokamoso ka mokhoa o atlehileng, o lokela ho hopola letsatsi la ho felloa ke nako ha konteraka. Haeba ho na le ho fokotseha ho sa lebelloang ha molumo ka mor’a ho fela ha letsatsi le hlahlamang la khoebo, joale nako e nepahetse, ‘me bahoebi ba bangata ba qala ho koala litšebelisano pele ho felisoa ha konteraka. [id-caption id = “attach_11871” align = “aligncenter” wide = “498”]
zur
Mani mlaif malaqa