Swilo leswi khumbaka mpimo wa ku cincana

Eka ikhonomi ya misava hinkwayo, a swi koteki ku anakanya hi tiko leri nga riki na mabindzu ya matiko hinkwawo. Ku endla leswi, yuniti ya mali ya mfumo wihi na wihi yi fanele ku ringana na timali ta mimfumo yin’wana. Endlelo ro pima nkoka wa mali ya tiko loko yi pimanisiwa na timali tin’wana i mpimo wa ku cincana, lowu kuceteriwaka hi swilo swo tala.

Xibalo xa ku cincana – i yini?

Mpimo wa ku cincana (kumbe mpimo wa ku cincana) i mali ya tiko rin’wana, leyi pimiwaka hi mali ya tiko ya tiko rin’wana. Ruble ya le Rhaxiya, dolara ya le Amerika, yen ya le Japani hinkwaswo i swikombiso swa mali ya tiko. Loko hi twa leswaku mpimo wa ku cincana ka dolara wu fike eka N ti- ruble, lowu i ntikelo wa ti- ruble ta le Rhaxiya, lowu kombisiweke hi mali ya tiko ra le United States. Ku kombisa mpimo wa ku cincana swi ni nhlamuselo leyi tirhaka ntsena ya siku ro karhi. Hi siku leri landzelaka, endzhaku ka vhiki kumbe n’hweti, mpimo wa ku cincana wu nga ha cinca swinene, naswona rungula leri se ri lahlekeriwa hi nkoka wa rona.

Swilo leswi khumbaka mimpimo ya ku cincana

Mpimo wa ku cincana wu nga kumiwa hi tindlela timbirhi: makete kumbe lowu nga riki wa makete. Eka xiyimo xo sungula, mpimo wu vumbiwa hi ku ya hi makete naswona wu titshege hi mphakelo na xilaveko xa mali. Eka xiyimo xa vumbirhi, mpimo wu vekiwa hi mfumo hi ku ya hi milawu.

Makete

Mpimo wa ku cincana eka swiyimo swa makete wu vekiwa hi mpimo wa mphakelo na xilaveko xa mali ya tiko. Nhlayo ya ku cincana ka tiko rihi na rihi emisaveni hi ntolovelo yi vekiwa eka timali ta 5 letikulu ta misava, leti tiyeke swinene eka nkarhi wo leha. Xona:

• dolara ya U.S.;
• Euro;
• Xinghezi xa xiponci xa sterling;
• Yen ya le Japani;
• Swiss ku vulavula hi ku kongoma.

Ndhawu leyi vaxavisi ni vaxavi va mali va tirhisanaka eka yona yi vuriwa ku cincana ka mali. Ku cincana i ndhawu leyi, hi ku ya hi milawu ya mphakelo na xilaveko, nxavo lowu faneleke swinene wu vumbiwaka, eka hina, nxavo wa mali ya tiko.

Ndzawulo leyikulu yo cinca mali eRussian Federation i Moscow Interbank Currency Exchange (MICEX).

Xana xilaveko xa mali ya tiko xi vumbiwa njhani eka ku cincana ka mali? A hi nge xiyimo lexinene xa vuvekisi xi tumbuluxiwile etikweni naswona vavekisi va le matikweni mambe va lulamerile ku vekisa xiphemu xa vona xa mali ku pfula tiindasitiri letintshwa kumbe ku hluvukisa leti nga kona. Eka vuhumelerisi, swa laveka ku xava michini, switirhisiwa, ku kuma ndzhawu, ku hakela miholo eka vatirhi na ku hakela swibalo – hinkwaswo hi mali ya tiko.

Ku tirhisa pulani leyi, vavekisi va ta eka xitolo xa switoko va ri na ku navela ku xava mali ya tiko ya tiko leri. Ku laveka ka mali ya tiko ka tlakuka, naswona hi ku ya hi sweswo, mpimo wa ku cincana ka mali leyi na wona wa tlakuka.

Swikombiso swa ku cinca eka mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko X ku pimanisiwa na dolara ya Amerika ku ya hi ku cinca ka vholumo ya mphakelo wa dolara na mali ya tiko eka makete wa tiko wa ku cincana ka mali ya le handle swi nyikiwile eka tafula.

Tibangi

Matirhelo ya ku cincana ka mali ya tibangi i nchumu wun’wana lowu khumbhaka mpimo wa ku cincana. Vatirhisi lavakulu va vukorhokeri bya tibangi eka ku xava na ku xavisa mali ya le handle hi hina, vaaki lava tolovelekeke. Hi xava mali yo tika hi:

• maendzo ya le matikweni mambe;
• ku ringeta ku sirhelela mali leyi va yi hlayiseke eka inflexini;
• ku endla ku hundziseriwa ka mali ematikweni mambe.

Mpimo wa ku cincana ka tibangi ta mabindzu eka vaaki wu hambana na mpimo wa makete na mpimo wa ximfumo, lowu vekiweke hi Tibangi ta le Xikarhi ta matiko yo hambana.
Margin (ku hambana) exikarhi ka mimpimo ya ku xava na ku xavisa mali i vuyelo bya tibangi eka mabindzu ya ku cinca ka mali ya le handle. ERussia, mhaka ya “nhlayo ya ximfumo” na “nhlayo ya makete” hi ku ya hi dolara ya le Amerika ya fana, hikuva mpimo wa ximfumo wa dolara ya le Amerika, leyi vekiweke hi Bangi ya le Xikarhi ya le Rhaxiya, yi kumiwa hi ku ya hi mali ya MICEX leyi xaviselanaka eka yona siku leri hundzeke.

Hikwalaho ka ntsengo wa le henhla wa ku xavisa mali hi tibangi na mpimo wa le hansi wa ku xava eka vaaki, swi lava ku va leswi nga pfuniki nchumu ku yi xava ku kuma mali eka ku cinca ka mimpimo ya ku cincana.

Nhlayo ya mpimo wa ximfumo wa ku cincana wa ruble ni mpimo wa ku xava ni ku xavisiwa ka tibangi ta mabindzu swi kombisiwile eka tafula.

Ku ringanisela ka mabindzu

Nhlayo ya mabindzu i ku hambana exikarhi ka ku kombisiwa hinkwako ka nhundzu leyi nghenisiweke etikweni (ku nghenisiwa) na ku kombisiwa hinkwako ka nhundzu leyi rhumeriwaka ematikweni mambe (ku rhumeriwa ematikweni mambe). Hi ku ya hi leswi, ku ringanisela ka mabindzu ku nga va lokunene (ku xaviseriwa matiko mambe ku tlula) kumbe loku nga riki kunene (ku xaviseriwa matiko mambe ku tlula). Ku ringanisela ka mabindzu i nchumu wa nkoka swinene eku kumiseni ka mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko. Xikombiso xa ku ringanisela ka mabindzu loku nga riki kunene. Ntsengo lowu nga riki wunene wa R10 000:

Ematikweni lama nga na xiphemu lexikulu xa ku xaviseriwa matiko mambe ka tihayidirokhaboni kumbe swixavisiwa swin’wana, mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko wu titshege hi ku kongoma hi ku ringanisela ka mabindzu (ku hambana exikarhi ka ku xaviseriwa matiko mambe na ku xavisiwa ka swilo leswi humaka ematikweni mambe). Loko mali leyi nghenaka hi mali ya le handle yi tlakuka, mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko na wona wa tlakuka. Xikombiso lexi hlamarisaka xa ku titshega ka mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko hi ku cinca-cinca ka minxavo ya oyili loku humelelaka eka makete wa matiko hinkwawo i mpimo wa ku cincana ka ruble ya le Rhaxiya loko yi pimanisiwa ni dolara ya le United States.

Eka ku ringanisela lokunene ka mabindzu

Ku ringanisela lokunene (kumbe loku tirhaka) ka mabindzu ku yisa eka ku tlakuka ka mphakelo wa mali ya le handle, ngopfungopfu dolara ya le Amerika, eka makete wa tiko. Hikwalaho ka sweswo, hi vholumo leyi nga cinciki ya mphakelo wa mali ya tiko, mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko wa tlakuka. Leswi swi kahle eka vaxavisi va matiko mambe na mpimanyeto wa tiko, kambe xana swi kahle eka ikhonomi hi ku angarhela na vaaki va tiko? E-e. Ntiyiso hileswaku mpimo wa le henhla wa ku cincana ka ruble (loko hi kambisisa xiyimo hi xikombiso xa Rhaxiya) wu le hansi swinene eka vunyingi bya vaaki va tiko ni le ka vaxavisi lava humaka ematikweni mambe. Nhlayo ya le henhla ya ku cincana ya ruble yi katsa ku tlakuka ka ntsengo wa nhundzu hinkwayo leyi humaka ematikweni mambe. Ematikweni yo tanihi Rhaxiya, laha xiphemu lexikulu xa nhundzu ya siku na siku xi rhumeriwaka ematikweni mambe, i swa nkoka swinene ku ringanisela ni ku hlayisa dolara yi ri eka swipimelo swo karhi. Xikombiso xa ku ringanisela lokunene ka mabindzu. Ntsengo lowunene wa R1 000 000:

I yini lexi lawulaka mimpimo ya timali letikulu ta misava?

Matiko lawa timali ta wona ti nga exikarhi ka timali ta ntlhanu leti tiyeke swinene emisaveni ya hambana swinene hi ku ya hi vholumo ya ikhonomi, xiyimo xa ndhawu na ikhonomi ya vaaki. Hikwalaho, mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko wu kuceteriwa hi swilo swo hambana-hambana.

Dolara ya U.S

Swilo leswi khumbaka mpimo wa ku cincana ka dolara ya le United States swi nga avanyisiwa hi mintlawa yinharhu leyikulu:

1. Pholisi ya swa timali ya le United States, leyi endliwaka hi Federal Reserve System (FRS).
2. Swiendlakalo leswi fambelanaka na xiyimo xa le ndzeni xa ikhonomi ya vaaki na tipolitiki etikweni. Swikombiso swo tano, xikombiso, swi katsa datha ya ku kula ka GDP, swikombiso swa minxavo ya tiindasitiri na ya vatirhisi, na swikombiso swin’wana swo tala swa timali. Maendlelo ya tipolitiki (hi xikombiso, nhlawulo) kumbe swiyimo swa matimba lamakulu (hi xikombiso, khombo ra September 11, 2001) swi khumba hi ku kongoma mpimo wa ku cincana ka dolara ya le United States.
3. Swiendlakalo eka pholisi ya matiko mambe (mintirho ya masocha ya le United States ematikweni man’wana ya misava, ku hluriwa ka mfumo ematikweni lama humesaka oyili, ni swin’wana).

Euro

Mpimo wa ku cincana ka euro loko wu pimanisiwa ni timali letikulu ta misava wu khumbeka hi:

1. Ku cinca ka ntswalo hi Bangi ya le Xikarhi ya le Yuropa, i.e. mpimo lowu tibangi ta mabindzu ta le Yuropa ti hakeriwaka ha wona.
2. Xiyimo xa ikhonomi ya le Yuropa – euro yi kula loko ikhonomi ya EU yi kula. Leswi swi kombisiwa hi ku cinca eka swikombiso swa ikhonomi leyikulu: ku kula ka GDP, ku hunguteka ka ku pfumaleka ka mintirho, ku tlakuka ka ti-indices ta vuhumelerisi bya tiindasitiri na migingiriko ya mabindzu.
3. Euro i xin’wana xa switirhisiwa leswikulu swa mali eka vavekisi, kun’we ni dolara ya le United States. Hi mpimo wo karhi, euro i muphikizani wa dolara. Hikwalaho, hi ku cinca loku nga riki kunene eka dolara, vavekisi va xava euro, naswona hi ndlela leyi hambaneke.

GBP

British pound i mali ya vunharhu leyi xavisiwaka no vekisiwa mali emisaveni hinkwayo. Swilo leswi landzelaka swi kucetela ndlela leyi yi fambaka ha yona:

1. Swa laha kaya (inflexini, mpimo wa ntswalo na UK GDP, ku ringanisela ka mabindzu).
2. Swilo swa le handle i minxavo ya swixavisiwa swa ntumbuluko (ngopfungopfu gasi ya ntumbuluko) na xiyimo xa mabindzu na US, mutirhisani lonkulu wa mabindzu wa UK.

Yen ya le Japani

Yen ya le Japani i mali leyi hundzuriwaka hi ku ntshunxeka, leyi mpimo wa yona wu kumiwaka eka makete wa mali ya le handle hi ku ya hi mphakelo ni xilaveko. Swilo leswikulu leswi khumbaka mpimo wa ku cincana ka yen:

1. Ku nghenelela ka mali ya le handle ka Vukorhokeri bya Timali bya Japani.
2. Xiyimo xa masocha-tipolitiki ematikweni ya xifundzha xa Asia-Pacific.
3. Xiyimo xa timhaka ta mabindzu lamakulu ya le Japani (Toyota, Honda, Canon, ni swin’wana).
4. Makhombo ya ntumbuluko eJapani.

Swiss ku vulavula hi ku kongoma

Mali ya Switzerland i yin’wana ya mali leyi tiyeke swinene emisaveni. Ku laveka ka franc hi ntolovelo ku tlakuka hi nkarhi wa tinyimpi ta mabindzu exikarhi ka matiko. Nhlayo ya ku cincana yi kuceteriwa hi swilo swa 2 leswikulu:

1. Pholisi ya Bangi ya le Xikarhi ya Switzerland.
2. Xiyimo xa tipolitiki ni tipolitiki ta misava. Xiyimo xa timhaka eka Eurozone xi na nkucetelo lowukulu swinene.

Rhaxiya na ruble

Ku hambana ni mali ya 5 ya vuhlayiselo ni leyi tiyeke swinene ya misava, ruble ya le Rhaxiya a yi nge tibumi hi ku tshamiseka ko tano.

Ku nga khathariseki ku vhumbha lokunene swinene ni ku tekela enhlokweni swilo hinkwaswo leswi nga kotekaka loko ku vhumbha mpimo wa ku cincana ka ruble, xiendlakalo xa muxaka wa tipolitiki, wa timali kumbe xa ikhonomi ya vanhu xi nga tshama xi humelela eRhaxiya, lexi nga ta va ni vuyelo byo biha swinene eka ku tshamiseka ka tiko mali ya tiko.

Kambe, loko a vhumbha, kumbe ku vula ntiyiso, a vhumbha mpimo wa ku cinca ka ruble loko a pimanisiwa ni timali letikulu ta misava, munhu a nga dzikisa mianakanyo eka swilo swo hlayanyana leswi nga ni nkucetelo lowu kongomeke eka mpimo wa ku cinca ka ruble. Swilo leswi swi katsa:

1. Minxavo ya swixavisiwa. Xo sungula, leyi i minxavo ya makete wa misava hinkwayo ya gasi ya ntumbuluko ni oyili leyi nga si swekiwaka ya le Rhaxiya. Hi ku hunguteka ka minxavo ya oyili, leswaku ku ta tlheriseriwa ku pfumaleka ka mali leyi nghenaka eka mpimanyeto wa mali, Bangi ya le Xikarhi ya le Rhaxiya yi boheka ku landzelela pholisi yo hunguta nxavo wa ruble.
2. swilo swa pholisi ya matiko mambe. Swigwevo leswi vekiweke hi United States ni Nhlangano wa Matiko ya Yuropa swi ni vuyelo byo biha swinene eka mpimo wa ku cincana ka mali ya ruble.
3. swilo swa le ndzeni swa tipolitiki. Ku nga tshamiseki ka tipolitiki, ku nga tiyiseki hi vumundzuku exikarhi ka vaaki, xiphiqo xa ku tshemba fambiselo ra tibangi ra tiko swi vanga ku andza ka mpimo wa ku xava mali ya le handle ni ku wa ka ruble.
4. Ku hakela hi tikhampani ta le Rhaxiya eka vakoloti va le matikweni mambe kumbe ku hakela tidivhideni. Ku vanga ku tlakuka ka xilaveko xa mali ya le handle.
5. Ku xaviwa hi vavekisi va le matikweni mambe Tibond ta Xikweleti xa Federal xa le Rhaxiya leti endliweke hi tidolara ta le United States.

Nhlayo ya ku cincana ya ku ringanisela

Eka endlelo ro veka nxavo wa xitirhisiwa, maendlelo mambirhi lama hambaneke ya tlumbana: ntirho wa muxavisi i ku xi xavisa hi ku durha hilaha swi nga kotekaka hakona, ntirho wa muxavi i ku xi xava hi ku chipa hilaha swi nga kotekaka hakona. Eka ndzhawu leyi vukulu bya mphakelo na xilaveko swi ringanaka, ntsengo wo ringanisela wu ta fikeleriwa, i.e., ntsengo wo tano lowu vaxavisi va nga ta va na nhundzu kumbe vukorhokeri lebyi nga xavisiwangiki, naswona vaxavi va ta tirhisa switirhisiwa hinkwaswo swa timali ku xava nhundzu leyi lavekaka (vukorhokeri ). Eka makete wa ku cincana ka mali ya le handle, swa koteka na ku vumba mpimo wa ku cincana wa ku ringanisela. Leyi i mpimo wa mali ya tiko, leyi vekiweke eka zero balance ya mabindzu, i.e., loko nkoka wa ku xaviseriwa matiko mambe na ku nghenisiwa ka swilo swi ringana. Hi ku ya hi leswi, vholumo ya mphakelo na xilaveko eka makete wa ku cinca ka mali ya le handle yi ta fikelela ku ringanisela ka yona.

Swikombiso swa sweswi swa ikhonomi leyikulu eRhaxiya ni vuxaka bya swona ni mpimo wa ku cincana wa ruble

Ku titshega ka ikhonomi ya le Rhaxiya hi ku rhumeriwa ka tihayidirokhaboni ematikweni mambe i xin’wana xa swiphiqo leswikulu swa ikhonomi ya manguva lawa ya le Rhaxiya. Eka xiyimo xa ku hunguteka ka xilaveko xa switirhisiwa swa eneji swa le Rhaxiya, ku vekiwa ka swipimelo eka tikhampani ta le Rhaxiya ni ku wa ka minxavo hi barhele ya ku titshega ka oyili, oyili ni gasi swi nyanyile swinene.

Xiphemu xa mali leyi nghenaka ya oyili na gasi eka mpimanyeto wa le Rhaxiya eka hafu yo sungula ya 2020 a xi ri ntsena 29%.Leswi i ku wa ka rhekhodo eka mali leyi nghenaka ku suka eka ku xavisiwa ka oyili na gasi eka malembe ya 20 lama hundzeke, loko xiphemu xa mali leyi nghenaka eka Mpimanyeto wa le Rhaxiya wu sukela eka 36% ku ya eka 51%.

Hi ku ya hi switiyisekiso swa Ndzawulo ya Timali ya Nhlangano wa Rhaxiya, Rhaxiya ri nga hanya hi minxavo yo tano ya oyili ku ringana malembe yo hlayanyana man’wana hikwalaho ka vuhlayiselo bya timali lebyi hlengeletiweke. Ku ponisiwa eka xiyimo xa sweswi i ku hunguteka ka nkoka wa ruble hakatsongo-tsongo (ku hunguteka ka nxavo) loko yi pimanisiwa ni dolara ya le United States ni timali tin’wana ta misava. Ku sukela hi January 1, 2020, mpimo wa ku cincana ka ruble loko wu pimanisiwa ni dolara ya le United States wu wile ku suka eka 61 wa ti- ruble ku ya eka 75 wa ti- ruble. Swi le rivaleni leswaku eka swiyimo swa sweswi swa minxavo ya le hansi ya oyili, ku wa ka ruble ku ta ya emahlweni: leyi i yin’wana ya tindlela to hakela ku hunguteka ka xiphemu xa mali leyi nghenaka xa mpimanyeto wa mali ya le Rhaxiya.

Ku vhumbha mimpimo ya ku cincana

Ku vhumbha lokunene ka mimpimo ya ku cincana i ntirho wo tika swinene. Nhlayo ya ku cincana yi kuceteriwa hi swilo swo tala swa muxaka wo hambana – ikhonomi, timali, tipolitiki, ntshamisano. Hambiswiritano, ku na tindlela ta 3 letikulu to kambela ku famba ka mimpimo ya ku cincana:

• tinhlayo – leswi simekiweke eka ku tirhisiwa ka swikombiso swa tinhlayo;
• mutivi – lowu simekiweke eka nkambisiso na mahetelelo ya vativi eka indasitiri;
• complex – ku hlanganisa tindlela leti hatimbirhi.

bangi ya le xikarhi

Xitirhisiwa xo hlayisa ku tshamiseka ka swa timali na minxavo, lexi tirhaka ematikweni yo tala ku nga khathariseki mfumo, i bangi ya le xikarhi. Bangi ya le xikarhi ematikweni yo hambana yi nga ha va na mavito yo hambana (xikombiso, eUnited States, mintirho leyi yi endliwa hi Federal Reserve System). Tibangi ta le xikarhi ti na eka vuhlayiselo bya tona tindlela to hambana to kucetela mpimo wa ku cincana: ku nghenelela ka ku cinca ka mali ya le handle, ku humesiwa ka mali na swin’wana swo hlayanyana.

Ku nghenelela ka mali

Ku nghenelela ka mali ya le handle i ndlela yo cinca mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko leyi tirhisiwaka hi Bangi ya le Xikarhi. Ku ya hi swikongomelo swa Bangi ya le Xikarhi, ku nghenelela ku endla leswaku ku va na ku hunguteka ka nkoka wa mali ya tiko loko yi pimanisiwa na timali letikulu ta misava, kumbe ku tlakuka ka yona.

Ku nghenelela ku humelela hi ku tirhisa mphakelo lowu tirhaka wa mali ya le handle eka makete wa ku cinca ka mali ya le handle.

Ku hunguta inflexini na ku hunguta minxavo ya nhundzu leyi humaka ematikweni mambe, Bangi ya le Xikarhi yi landzelela pholisi yo tiyisisa mali ya tiko (depreciate). Hi ku hunguteka ka nkoka (ku tlakuka ka mpimo wa ku cincana) ka mali, endlelo ro tlhelela endzhaku ra humelela, kambe hi nkarhi lowu fanaka, mali leyi nghenaka ya vaxavisi va le handle ya kula, leswi nga swa nkoka ngopfu eka ikhonomi leyi kongomisiweke eka ku rhumela ematikweni mambe.

Mhaka ya mali

Bangi ya le xikarhi yi nga khumba swinene mpimo wa ku cincana ka mali ya tiko hi ku humesa mali. Ku humesiwa ka mali i ku humesiwa eka ku hangalasiwa ka mali leyi nga riki ya mali (ngopfungopfu) na ya mali.

Ku humesiwa ka swilo leswi nga riki swa mali hi ntolovelo swi endliwa hi ku lomba eka tibangi ta mabindzu, mali – hi ku sungula “muchini wo gandlisa”.

Le Rhaxiya, mali ya le matikweni mambe leyi kumiweke hi Bangi ya le Xikarhi yi hlengeletiwa eka nsuku ni mali ya le matikweni mambe leyi hlayisiweke naswona yi tirhisiwa ku lulamisa mpimo wa ku cinca ka mali ya ruble. Loko swi laveka ku engetela nkoka wa ruble loko wu pimanisiwa ni dolara ya le United States, Bangi ya le Xikarhi yi sungula ku xavisa hi ku hiseka tidolara leti hlengeletiweke eka swilo leswi hlayisiweke.

Nhlayo ya nhlawulo (nhlayo ya ku tlhela yi hakela mali) .

Mpimo wa ku hakela nakambe i mpimo wa ntswalo lowu Bangi ya le Xikarhi yi lombaka eka tibangi ta mabindzu ha wona. Mpimo wa ku cincana wu lawuriwa hi Bangi ya le Xikarhi, ku katsa na ku tirhisa mpimo wa ku hakela hi vuntshwa. Hi ku tlakusa kumbe ku hunguta mpimo wa nhlawulo, Bangi ya le Xikarhi yi kumisisa ntsengo wa mali ya mahala ku suka eka tibangi, leswi khumbaka hi ku kongoma mpimo wa mphakelo wa mali ya tiko eka makete wa ku cinca ka mali ya le handle.

Matirhelo lama fambelanaka na swiboha swa swikweleti swa tiko

Nhlayo ya ku cincana ya ruble yi kuceteriwa hi makete wa swikweleti swa tiko. Vavekisi, ku katsa na tibangi ta phurayivhete, va kambela no pimanisa ku koka rinoko ka vuvekisi bya mali ya le handle na swiboha swa swikweleti swa mfumo, va hlawula xitirhisiwa xa vuvekisi lexi vuyerisaka swinene. Entiyisweni, switirhisiwa leswi swimbirhi swa vuvekisi i vaphikizani: loko mpimo wa mbuyelo eka swiboha swa swikweleti swa mfumo wu hunguteka, vavekisi va ya eka mali ya le handle, na ku tlhelela endzhaku.

Vuyelo bya mali ya xidijitali eka timali ta misava

Mali ya xidijitali i mali leyi endliweke hi mali ya tiko naswona yi hlayisiwa ntsena eka swihangalasamahungu swa elektroniki. Swikombiso swa mali ya xidijitali i Webmoney, PayPal, mali ya Yandex, na tisisiteme tin’wana to hakela ta elektroniki. Mali ya xiviri – ti-cryptocurrencies – yi nga hlayiwa tanihi xiyenge lexi hambaneke. Ti-Cryptocurrencies ti humesiwa ntsena eka inthanete naswona a ti hlanganisiwanga hi ndlela yo karhi na sisiteme ya mali ya mfumo, hikuva ti hlawuriwile eka tiyuniti tin’wana – ti-bitcoin. Sisiteme ya mali ya xidijitali a yi na nkucetelo lowukulu eka mpimo wa ku cincana.

Nkucetelo wa swilo swin’wana

Nhlayo ya ku cincana yi kuceteriwa hi swiendlakalo swa ntivo-miehleketo, matimba lamakulu na makhombo yo hambana. Swilo swa ntivo-miehleketo swi katsa ku tshemba ka vanhu mali yo karhi. Ku tlakuka ka xilaveko xa mali yo karhi ya le handle swi kombisa ku pfumaleka ka ku tshemba eka mali ya tiko. Eka ikhonomi ya misava hinkwayo ya manguva lawa, mpimo wa ku cincana wu kuceteriwa hi swilo swo tala swo hambana: ikhonomi, swa timali, swa tipolitiki ta ntshamisano na swin’wana swo hlayanyana. Swilo leswi swin’we swi kombisa nkoka wa mali ya tiko. Nhlayo ya mali ya tiko, ngopfu-ngopfu ruble ya le Rhaxiya, yi kombisiwa hi ku kongoma eka khwalithi ni xiyimo xa vutomi bya munhu un’wana ni un’wana loyi a tshamaka eRhaxiya.