Gymmatly kagyzlar bazaryndaky düýpli derňew – teoretiki esaslar we tejribe

Gymmatly kagyzlar bazarynyň düýpli derňewi – esaslar, görkezijiler, gurallar, kompaniýa paýnamalaryny, gymmatly kagyzlary, maliýe bazarlaryny düýpli seljermegiň usullary Esasy derňew – düýpli derňew, bu termin kompaniýalaryň bazaryň (alyş-çalyş) bahasynyň çaklamalaryny döretmegiň usulyýetine degişlidir. görkezijileriniň derňewine esaslanýar. Derňewiň bu görnüşi, söwdagärler kärhananyň potensialyna (paýnamalarynyň bahasyny goşmak bilen) obýektiw baha bermek üçin ulanylýar. Derňewiň netijesinde söwdagär kompaniýanyň maliýe mümkinçiliklerine baha berip biler:

• kompaniýanyň umumy girdejisi;
• kompaniýa tarapyndan alnan arassa girdeji;
• kompaniýanyň jemi gymmaty;
• kompaniýanyň borçnamalary, debet we karz karzy;
• kompaniýanyň üsti bilen akýan pul mukdary;
• kompaniýa tarapyndan tölenen diwidendleriň mukdary;
• kompaniýanyň öndürijilik görkezijileri.

Bu bolsa öz gezeginde girdejiligiň derejesine we ösüş perspektiwalaryna dogry baha bermäge mümkinçilik berýär.
Mysal: Mysal
üçin, telewizor ýaly çylşyrymly durmuş enjamlaryny satyn almagy göz öňünde tutuň. Satyn alyjylaryň biri, bahasy we dizaýny taýdan has az laýyk gelýän ilkinji enjamy satyn alar.
Başga biri, satyn almazdan ozal birnäçe warianty üns bilen gözden geçirer. Iň amatly we ygtybarly modeli saýlar, müşderileriň synlaryny öwrener, tehniki aýratynlyklary deňeşdirer we diňe jikme-jik öwrenilenden soň bahalary deňeşdirip başlar we baha bilen hiliň iň amatly kombinasiýasyny gözlär. Parametrler boýunça şeýle saýlaw, telewizor satyn almazdan ozal düýpli derňew bolar .

Maliýe bazarlarynyň düýpli derňewi – onuň nähili işleýändigi

Bazaryň düýpli derňewi, ilkinji nobatda, kompaniýanyň emläkleriniň hakyky bahasynyň bazar bahasyndan ep-esli tapawutlanyp biljekdigine esaslanýar.

Bu ýagdaýda bazarlaryň gysga möhletde kompaniýalaryň emlägine baha bermezlik ýa-da baha bermezlik ähtimallygy bar. Esasy derňewi goldaýanlar, aktiwleriň bahasyna nädogry baha berilýändigine garamazdan, hemişe dogry (obýektiw) bahasyna gaýdyp gelýändigine berk ynanýarlar.
Mysal: Mysal
hökmünde, Tesla aksiýasynyň işine serediň. Maglumat doldurmak we mikroçipleriň ýetmezçiligi bilen baglanyşykly paýyň bahasynyň ep-esli, gysga möhletde we spekulýatiw peselmegine garamazdan.
Uzak möhletleýin perspektiwada gymmatly kagyzlar diňe bir ýokary bahasyny yzyna gaýtarman, eýsem durnukly ösüşi hem görkezýär we kompaniýa kapitalizasiýa derejesini yzygiderli ýokarlandyrýar.Şonuň üçin esasy derňew mehanizmini ulanmagyň esasy maksady aktiwleriň hakyky bahasyny kesgitlemek we ony häzirki bazar bahasy bilen deňeşdirmekdir. Şeýle deňeşdirme söwdagäre aktiwleriň bahasynyň üýtgemegini ynamly çaklamaga mümkinçilik berýär we şeýlelik bilen maliýe mümkinçiliklerini açýar. Şeýle derňew gysga möhletli maýa goýumlary üçin diýen ýaly peýdasyz, ýöne uzak möhletli maýa goýumlary bilen, bazardaky aktiwiň özüni alyp barşyny has takyk çaklamaga mümkinçilik berer.

Esasy we tehniki derňew – esasy tapawutlar

Fenomenal we tehniki derňewiň arasyndaky esasy tapawutlar derňelýän parametrlerdir. Şonuň üçin düýpli derňew, ilki bilen aktiwleriň içerki ýagdaýyny göz öňünde tutsa we bazardaky aktiwleriň häzirki bahasynyň ýagdaýyny göz öňünde tutmaýar. Şol tehniki derňew, tersine, gysga möhletli maýa goýumlaryny meýilleşdireniňizde uly üstünlik bilen ulanmaga mümkinçilik berýän häzirki bahanyň dinamikasyny göz öňünde tutýar we seljerýär.

“Has gowusy” düýpli ýa-da tehniki derňew hakda jedel etmek manysyz. Olaryň her biri öz ölçeglerini kesgitlemek üçin ulanylýar we gysga möhletli maýa goýumlary üçin düýpli derňew peýdasyz bolsa we uzak möhletli maýa goýumlary bilen köp kömek etse, tehniki derňew tersine.

Şol tehniki derňew diňe gysga möhletli maýa goýumlary bilen işlemek üçin döredildi.

Esasy derňew: maksatlar we maksatlar

Derňewi maýa goýum pudagyndaky çaklamalar üçin üstünlikli ulanmak üçin, ilkinji nobatda, derňew wagtynda kesgitlenen maksatlary we wezipeleri kesgitlemek zerur. Derňewiň maksady, maýa goýujyny aktiwleriň bahasynyň bolup biljek üýtgemegine taýýarlamak. Bahalaryň üýtgemegine sebäp bolýan sebäp-netije gatnaşyklaryna düşünmek we beýle sebäpler adatça daşarky. Şeýle wakalar aşakdakylary öz içine alýar:

• geosyýasy, sosial we ykdysady hadysalar;
• umumy bazar duýgusy, belli bir ýurda ykdysady ösüşiň geljegi;
• ýüze çykmagy ep-esli ykdysady zyýan çeken tebigy we adam tarapyndan döredilen betbagtçylyklar, adaty bolmadyk daşky gurşaw şertleri;
• içerki we daşarky durnuksyzlyk (raýat çaknyşyklary, ynkylaplar, gozgalaňlar, döwlet agdarylyşygy, döwlet we onuň töweregindäki daşarky we içerki söweşler);
• içerki syýasy wakalar (parlament we prezident saýlawlary, sala salşyklar, dolandyryjy elitalaryň üýtgemegi we ş.m.);
• degişli ýurtlar ýa-da pudaklar üçin ykdysady görkezijileriň aýan edilmegi (neşir edilmegi).

Esasy derňewde ulanylýan usullar

Esasy derňew geçirilende aşakdaky usullar ulanylýar:

Maliýe bazarlarynyň düýpli derňewinde deňeşdirme usuly

Bu usul neşir edilen we entek garaşylmaýan ykdysady görkezijileri deňeşdirmäge esaslanýar. Bu görkezijileriň arasyndaky tapawutlar näçe güýçli bolsa, oýunçylaryň bir exchangeada reaksiýasy şonça-da güýçli bolar. Şoňa görä-de, munuň ýaly tapawutlardan ugur alýan iň girdejili ugurlarda amallaryň köpçülikleýin ýapylmagyna ýa-da açylmagyna sebäp bolup biler.

Möwsümleýin derňew

Gymmatly kagyzlar bazarynyň möwsümleýin üýtgemeginiň faktory, ondaky aktiwlere täsir edýär. Şeýlelik bilen paýnamalar meselesinde diňe bir kompaniýanyň çärýekleýin maliýe we ykdysady hasabaty däl, eýsem möwsümde ýa-da möwsümde bazarda satylan paýnamalaryň sany hem möhümdir. Ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda işleýän kompaniýalar dürli döwürde dürli girdeji alýarlar. Şoňa görä-de, diwidend töleglerine,
üýtgewsizlige täsir edip bilmezwe paýnamalaryň likwidligi. Şol bir wagtyň özünde, kompaniýalar tarapyndan satuw görkezijilerini deňeşdirmek, adatça diňe bir öňki çärýegiň görkezijileri bilen däl, eýsem geçen ýylyň degişli çärýeginiň görkezijileri bilen hem amala aşyrylýar. Şuňa meňzeş derňew milli edaralar tarapyndan ýurduň makroykdysady görkezijileri boýunça edilýär. Mundan başga-da, makroykdysady görkezijiler bilen işlemek üçin “möwsümliligi ýok etmek” usullary ulanylýar, olaryň kömegi bilen maglumatlar düzülýär. Bu, bu çärýek, aý, ýyl üçin kadadan nähili tapawutlanýandyklaryna anyk düşünmäge mümkinçilik berýär. Mundan başga-da, biresalarda aýratyn döwürler bolýar, bu döwürde adatça maýadarlar tarapyndan käbir wezipeleriň köpçülikleýin ýapylmagy bolýar (şeýle döwürler Ro Christmasdestwo baýramçylygynyň öňüsyrasyny öz içine alýar). Bir perioda bazarlary seljerilende şeýle döwürler hökmany suratda göz öňünde tutulýar. Hakykatdanam, pes üýtgäp durýan bazarda şeýle ýapylmak, gymmatly kagyzlaryň bahasynyň düýpgöter üýtgemegine sebäp bolup biler. Elbetde, emläk satyn almak ýa-da satmak barada karar bermek üçin diňe möwsümleýin derňew ýeterlik däl, ýöne umumy düýpli gözlegler geçirilende zerur elementdir. Bu usul diňe bir stocka bazary seljerilende ulanylýar. Şeýle hem walýuta, haryt we beýleki bazarlarda emläk satyn almak we satmak barada kararlar kabul edilende giňden ulanylýar.
Mysal hökmünde, uzyn ýagyş möwsüminiň birden süýrän ýagdaýyna serediň. Bu hasylyň bir bölegini pagta plantasiýalaryndan ýitirip biler, bu bolsa elýeterli harytlaryň mukdaryny azaldar we öz gezeginde bahalaryň ýokarlanmagyna sebäp bolup biler. Şeýlelik bilen, möwsümleýinligi yzarlamak we derňew geçirmek arkaly, pagta gelejekleriniň bahalarynyň düýpgöter üýtgemegini çaklamak mümkin.

Derňewiň induktiw we induktiw usullary

Induksiýany ulanyp, maýa goýujy dürli görkezijileriň we habarlaryň görkezijilerini gaýtadan işleýär we olaryň esasynda bazarlarda bolup biljek bahalaryň üýtgemegi baradaky çaklamalary döredýär. Aýyrmak esasan tendensiýa söwdasy üçin ulanylýar we köplenç aksiýalaryň düýpli derňewine goşulýar. Bu usulyň düýp manysy, umuman, netijä gelmekdir. Bu, seljeriş geçiren adamyň öz netijelerine aşa ynamy sebäpli ýalňyş netijeleri berip biljek gaty çylşyrymly usul. Şeýle-de bolsa, mysal üçin Europeanewropa bazarlarynda üýtgäp durýan ýagdaýynda EURUSD bilen näme etmelidigine düşünmek zerur bolan ýagdaýlarda aýyrmak gymmatly bolup biler.

Korrelýasiýa usuly

Bu usul tehniki we düýpli derňewiň çatrygynda emele gelen birleşme. Onuň düýp manysy, aktiwleriň biriniň ösmegi bilen baglanyşykly başga aktiwiň (ýa-da baglanyşykly aktiwleriň) bahasynyň artmagy ýa-da peselmegi bilen baglanyşyklydyr. Häzirki wagtda biresalar, “Indcor-Correlation” ýa-da “OverLay Chart” ýaly korrelýasiýa hasaplamak üçin degişli görkezijileri ulanýarlar.

Toparlamak we umumylaşdyrmak usuly

Bu usul çylşyrymly, hünär derejeli tehnikalara degişlidir we esasan analitikler tarapyndan ulanylýar. Aktiwleri bazardaky “özüni alyp barşyna” laýyklykda toparlara bölmekden we şondan soň umumylaşdyrylan indeks hasaplanýar. Bu usul esasy oýunçylar we seljeriş kompaniýalary tarapyndan bazarlary seljermek üçin ulanylýar, ýöne tejribeli maýadarlar öz makroykdysady görkezijisini döredip bilerler. Şeýle görkezijiler, mysal üçin, “gök çipler” hökmünde klassifisirlenen 30 iri kompaniýa üçin düýpli derňewiň esasynda düzülen Dow Jones indeksini öz içine alýar. Esasy bazar derňewi (kompaniýanyň paýnamalary, walýutalar, kriptografik walýutalar): näme, esaslar, köpeldijiler, derňewiň görnüşleri we usullary: https://youtu.be/fa1xkn7OfZY

Esasy derňew – ulgam we gurluş

Maýa goýmak kararyna gelen söwdagär, ilki bilen birnäçe soraga jogap bermeli:

• haýsy emläkleri bilen söwda etmegi meýilleşdirýär;
• jübütde haýsy walýutalar bar (eger walýuta bazarlarynda işlemegi meýilleşdirýän bolsa);
• haýsy kompaniýalar degişli gymmatly kagyzlar indeksine girýär (bir stocka amallaryny meýilleşdirende);
• amallary baglaşmagyň meýilleşdirilen möhleti?

Soň bolsa maglumat (habar) almaly. Munuň üçin Maýa goýum, TASS, Dow Jones, Bloomberg, CNN, RBC ýa-da her ýagdaýda iň amatly beýleki ykdysady habar kanalyny ulanyp bilersiňiz. Meýilleşdirilen amallar barada iň amatly we ygtybarly mukdarda maglumat berer.
Zerur maglumatlary alan maýa goýujy, maýa goýjak pudagynyň ýa-da bazar segmentiniň ýagdaýy barada netije çykarýar we zerur aktiwleriň fonuny “barlaýar”. Ondan soň, maýa goýujynyň hasaplamalaryna görä söwda amallary üçin iň amatly wagt saýlanýar, wagt çäkleri kesgitlenýär. Şondan soň maýa goýujy ykdysady senenama ýüzlenmeli. Ykdysady senenama, düýpli derňewde ulanylýan esasy gurallaryň biridir, ondan maýa goýuja gyzyklanma bildirýän aktiwleriň ýerleşýän ýurdy barada ähli zerur maglumatlary alyp bilersiňiz we habar beriş tertibine görä, ol umumy düşünýär aktiwleriň bazardaky ýagdaýynyň suraty.

Esasy derňewiň tapgyrlary

Esasy derňewi birnäçe tapgyra bölmek bolar:

Ykdysady ýagdaýyň derňewi

Şeýle derňew adatça bazardaky umumy ýagdaýa düşünmekden başlaýar. Mysal üçin, EUR / USD walýuta jübütini alyň. Informationewropa we Amerikanyň walýuta bazarlarynda ähli maglumat platformalarynda elmydama köp habar bar. Bu bazarlarda walýuta jübütlerinde we aksiýalarynda güýçli üýtgewsizligi saklamak kyn däl. Mundan başga-da, şeýle jübüt swing we
skalping ýaly ähli söwda stilleri üçin diýen ýaly amatlydyr
.. Söwdagär EUR / USD boýunça şertnama açmak kararyna gelen bolsa, ilki bilen, Federal ätiýaçlyk we ECB tarapyndan kabul edilen pul syýasaty babatynda kararlara üns bermeli. Bu iki guramanyň dolandyryş edaralary her 6 hepdede bir gezek duşuşýarlar. Şeýle ýygnaklarda göterim derejeleriniň üýtgemegi barada karar berýärler we ykdysadyýetiň dürli ugurlarynda karar berýärler. Bu kararlara esaslanyp we öňki kararlar bilen deňeşdireniňde, belli bir netijä gelmek we dürli ugurlarda analitiki çaklamalary ösdürmek bolýar, bu köplenç professional analitikleriň edýän işi.

Kompaniýalaryň we ykdysadyýetiň aýry-aýry pudaklarynyň derňewi

Gymmatly kagyzlar bazaryny düýpli seljermegiň bu tapgyry, maýa goýujy tarapyndan saýlanan kompaniýalaryň işini öwrenmegi öz içine alýar. Munuň üçin kompaniýanyň esasy işini alyp barýan pudagyndaky täzeliklere we wakalara ýakyndan gözegçilik etmeli.

Gymmatly kagyzlar bazaryny seljermek üçin ilki bilen Senagat ortaça,
S & P500 , Dow Jones, Nikkei225 we başgalar ýaly indeksler ulanylýar. Bu görkezijiler belli bir sebitde işleýän iň uly we iň durnukly kompaniýalaryň işiniň esasynda emele gelýär.

Şol bir wagtyň özünde, haýsy pudaklaryň häzirki wagtda bazarda agdyklyk edýändigini has anyk kesgitlemek üçin indeksleriň nyrhlarynyň üýtgemegine gözegçilik etmek we seljermek zerur. Söwda amallaryna başlamazdan ozal söwdagär diwidend senenamasyny barlamaly, korporatiw hasabat möwsümleriniň başlangyjy we ahyryny kesgitlemek aňsat. Diwidend senenamasy aktiwleriň bahasyna we indeksleriň bahasyna täsir edýän köp mukdarda maglumatlary çap edýär.

Paýnamalaryň we beýleki gymmatly kagyzlaryň bahasynyň derňewi

Gymmatly kagyzlar bazaryny düýpli seljermegiň bu tarapy, kompaniýanyň maliýe görkezijilerini, jemi we amal girdejileriniň ösüşini (peselmegini) we ş.m. göz öňünde tutýar. Uzak wagtyň dowamynda, daşarky faktorlara garamazdan, kapitalizasiýanyň durnukly ösmegi tendensiýasy bar bolsa, bu uzak möhletde kompaniýanyň paýnamalarynyň ýokary durnuklylygyny we düşewüntliligini aňladýar. Gysga möhletde (gün, hepde, aý) kompaniýanyň paýnamalarynyň bahasy hem ýokary, hem aşak üýtgäp biler.

Esasy derňew üçin esasy maglumatlar çeşmeleri

Esasy derňewi geçirmek üçin maýadarlar we maliýe analitikleri adatça maglumatlar çeşmelerini ulanýarlar:

Habarlar we maliýe seljerişi

Ilki bilen maýa goýujylar haýsy wakalary we haýsy bazarda yzarlajakdygyny çözmeli. Şeýlelik bilen walýuta bazarynda ABŞ-dan gelýän islendik möhüm habar dollara täsir eder we şonuň üçin ähli walýutalaryň hümmeti diýen ýaly. Edil şonuň ýaly, Tesla kompaniýasynyň durmuşynda möhüm wakalar bir stockadaky paýnamalaryň we beýleki gymmatly kagyzlaryň bahasyna täsir eder. Bu bir stocka indekslerine-de degişlidir, şonuň üçin düýpli seljermä başlamazdan ozal, maýa goýujy bazar segmentleriniň haýsysyna maýa goýmak isleýändigini anyk kesgitlemeli. Ondan soň, özi tarapyndan saýlanan belli bir pudaga degişli maglumatlary takyk öwrenmeli.

Countriesurtlaryň Merkezi banklarynyň nyrhlary

Esasy derňew geçirilende, ýurtlaryň Merkezi banklarynyň býulletenlerine, esasanam ECB we FRS-iň pul syýasaty we karzlar boýunça göterim derejelerine ünsi jemlemeli. Bazarlar garaşylýan islendik üýtgeşmä diýen ýaly gaty çalt reaksiýa bildirýärler we göterim derejeleriniň ýa-da pul syýasatynyň üýtgemegi baradaky maglumatlar bazaryň konfigurasiýasyna gaty güýçli täsir edip biler. Bu, esasanam ätiýaçlyk walýutasyna gözegçilik edýän Federal ätiýaçlyk ulgamy (Federal ätiýaçlyk ulgamy) bilen baglanyşyklydyr we kararlarynyň islendik biri diňe bir ABŞ bazarynda däl, eýsem beýleki bazarlarda hem diýen ýaly öz beýanyny tapýar.

Dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynyň merkezi banklary:

Russiýa Federasiýasynyň Merkezi Bankynyň häzirki döwürdäki hümmetiniň üýtgemeginiň dinamikasy

Ykdysady senenama

Esasy derňew üçin zerur maglumatlary almagyň iň möhüm çeşmelerinden biri Ykdysady senenamadyr. Häzirki zaman ykdysadyýetiniň ähli tendensiýalaryny wizual görnüşde şöhlelendirýär we derňew üçin zerur maglumatlary diýen ýaly alyp bilersiňiz.

Maliýe we ykdysady işleriň netijeleri barada kompaniýalaryň hasabatlary

Kompaniýalaryň buhgalter hasabaty we maliýe hasabatlarynyň hasabatlaryny öwrenmek, kapitallaşmagyň girdejililigi we giňişleýin düýpli derňew üçin zerur bolan beýleki parametrleri kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Olara esaslanyp, kompaniýanyň ösüşiniň geljegi, durnuklylygy (we şoňa laýyklykda gymmatly kagyzlarynyň durnuklylygy) barada netije çykaryp bolar.

Esasy derňewde göz öňünde tutulýan görkezijiler

Bu görkezijiler şulary öz içine alýar:

Makroykdysady görkezijiler

Senenamalarda üç ýyldyzyň nyşanynyň aşagyndaky iň möhüm makroykdysady görkezijiler:

• Merkezi Bankyň göterim mukdary barada karar;
• NFP (Fermer däl aýlyk haklary)
• işsizlik görkezijisi
• sarp ediş bahalarynyň görkezijisi;
• JIÖ (jemi içerki önüm).

Esasy derňew üçin ulanylýan iň meşhur görkezijiler (köpeldijiler)

Esasy derňew: aksiýalaryň köpelmegi, bahalandyrylmadyk paýnamalary nädip tapmaly: https://youtu.be/PgMgKY2Y5U4

Öňdebaryjy görkezijiler

Bu görkezijiler, ýurtlaryň ykdysadyýetinde bolup biljek geljek üýtgeşmeler barada başarnykly çaklama etmek üçin zerurdyr. Bu görkezijileriň üýtgemegi, ähli ýa-da beýleki bazar pudaklaryna täsir edip biljek oňyn ýa-da otrisatel üýtgeşmeleri görkezýär. Bu görkezijiler, düýpli derňew geçirilende, meselem, çökgünligi çaklamaga mümkinçilik berýär we ösüşiň wektoryny kesgitlemek we pul syýasatyny sazlamak üçin analitikleriň we Merkezi Bankyň merkezi edaralarynyň ýolbaşçylarynyň işinde giňden ulanylýar; Merkezi Bank. Iş ýüzünde şuňa meňzeş ölçegler maýadarlar tarapyndan bazardaky strategiýalaryny gurmak ýa-da sazlamak üçin ulanylýar. Görkezijileriň bu görnüşlerine şular girýär:

• Döwlet almagyň mukdary. maýa gurmaga rugsat berýär. Berilýän rugsatlaryň sany näçe köp bolsa, gurluşyk pudagy we beýleki pudaklar üçin geljegi şonça gowy.

Bu görkezijiniň ýokarlanmagy, işsizligiň azalmagynyň, ipoteka karz şertleriniň gowulaşmagynyň we ş.m.

• Sarp edijiniň ynam indeksi raýatlaryň pullaryny sarp etmäge taýýardygyny görkezýär.

Onuň esasynda ilaty iş bilen üpjün etmekdäki ýagdaý we döwletiň ykdysadyýetiniň ýagdaýy kesgitlenýär.

• Işsizlik boýunça kömek pullary üçin arzalaryň mukdary. Görkeziji belli bir döwürde işsizligiň ýokarlanmagyny (peselmegini) görkezýär, bu tebigy ýagdaýda jemi içerki önümiň derejesinde, satyn alyşlaryň bahasyna salgyt ýygnamagynda we ş.m.

yza galýan görkezijiler

Bu görkezijiler ýurduň ykdysadyýetinde eýýäm bolup geçen üýtgeşmeleri we wagtyň geçmegi bilen dinamikasyny görkezýär. Bu görkezijiler şulary öz içine alýar:

1. Işsizlik derejesi Belli bir wagtda ýurtda işsizleriň sanyny görkezýär.
2. Sarp ediji bahalarynyň görkezijisi . Belli bir wagt üçin sarp ediji sebediniň bahasynyň üýtgemeginiň dinamikasyny görkezmek
3. Söwda balansy . Belli bir döwürde ýurtda getirilýän we eksport edilýän harytlaryň bahasynyň gatnaşygy

Maýa goýumçylary bazarda berk ornaşan tendensiýalary tassyklamak üçin bu görkezijileri ulanýarlar.

Gabat gelýän görkezijiler

Görkezijiniň bu görnüşi, häzirki bazar tendensiýalarynyň jikme-jik diagrammasyny döretmäge mümkinçilik berýän ýurduň häzirki ykdysady ýagdaýy barada maglumat almak üçin düýpli derňew geçirilende ulanylýar. Olaryň arasynda:

• Ortaça girdeji, çeşmesine garamazdan şahsyýetiň ähli girdejileriniň jeminiň görkezijisidir.
• Bölek satuw – harytlaryň bölek satuwynyň mukdaryndaky üýtgeşmeleri görkezýär.
• JIÖ belli bir döwürde ýurtda öndürilen ähli harytlaryň we hyzmatlaryň bahasydyr.

Hökman göz öňünde tutulýan we düýpli derňewde ulanylýan faktorlara güýç ýeňip bolmajak ýagdaýlar (“ýeňip bolmajak ýagdaýlar we belli bir wagtda täsir edip bolmaýan wakalar”) degişlidir. Bular öz içine alýar:

• Uruşlar, içerki we daşarky harby çaknyşyklar.
• Adam tarapyndan döredilen betbagtçylyklar we tebigy betbagtçylyklar.
• Syýasy durnuksyzlyk, bidüzgünçilikler, bidüzgünçilikler, ynkylaplar we beýleki güýçli ýeňip bolmajak wakalar.

Mysal
üçin güýçli ýeňip bolmajak mysallara koronawirus pandemiýasy degişlidir. 2019-2021-nji ýyllar aralygynda bazaryň ýagdaýyny düýpgöter üýtgetdi. Şeýlelik bilen serhet ýapylmagy sebäpli syýahatçylyk kompaniýalarynyň paýlary taryhy taýdan iň pes derejä düşdi we diňe häzirki wagtda gaty az ösüş boldy. Şol bir wagtyň özünde, şahsy biologiki gorag enjamlaryny we lukmançylyk enjamlaryny öndürýän derman öndürýän kompaniýalaryň we kompaniýalaryň paýlary birden ýokarlandy we
käbir ýurtlar tarapyndan COVID çäklendirmeleriniň ýatyrylmagyna garamazdan ösüşi dowam edýär.Esasy derňew jemi içerki önüme, inflýasiýa we göterim derejelerine esaslanýar, bu üç ykdysady görkeziji, beýlekiler ýaly bazara täsir edip bilmeýär. Şonuň üçin derňew geçirilende olara aýratyn, has köp üns berilmelidir.