Häzirki wagtda Hytaý dünýädäki iň uly we iň çalt ösýän ykdysadyýetleriň biridir. Hytaýda uly korporasiýalar bar we bular diňe bir ýokary tehnologiýaly ägirtler däl. Häzirki wagtda Hytaýyň iň uly 170 kompaniýasynyň umumy maýa goýumy 7,5 trillion dollardan geçdi. Şonuň üçin paýnamalarynyň satyn alynmagy, şübhesiz
, maýa goýum bukjasynyň diwersifikasiýasy üçin gyzyklanma döredýär .
- Hytaýyň bir marketasynyň paý gurluşy
- Ilkinji eşelon
- Hytaýyň gök çipleri
- Ikinji eşelon
- üçünji derejeli
- Hytaýyň bir marketasynyň gök çip aksiýalarynyň sanawy
- Birnäçe gök çipli hytaý kompaniýasy
- Hytaýyň gök çiplerini nädip satyn almaly
- Russiýanyň bir exchangalarynda
- Daşary ýurt dellallarynyň üsti bilen
- Hytaýa göni maýa goýumlary arkaly
- Hytaýyň gymmatly kagyzlaryna köpçülikleýin maýa goýumlary arkaly
- Hytaý bazaryndaky gök çiplere maýa goýmagyň peýdalary we töwekgelçilikleri
- Hytaýyň gök çiplerine näçe maýa goýmaly?
- Hytaýyň gök çiplerine maýa goýmagyň peýdalary
- Maýa goýumynyň zyýany
- Hytaýyň “gök çiplerini” satyn almagyň manysy barmy?
Hytaýyň bir marketasynyň paý gurluşy
Hytaýlylaryň paýnamalary, beýleki adamlar ýaly, bir marketada üç eşelona bölünýär.
Ilkinji eşelon
Birinji dereje iň ýokary likwidligi bolan aksiýalary öz içine alýar. Paýnamalary çykaran kompaniýalar ýokary durnukly, bazardaky ownuk üýtgeşmelere diýen ýaly duýgur däl. Olarda gaty ýokary, takmynan 90%, erkin ýüzýän gatnaşygy we dar ýaýramagy bar. Bu Hytaýyň gök çipleri.
Mugt ýüzmek – bazarda erkin satylýan paýnamalaryň kompaniýanyň paýnamalarynyň umumy sanyna göterimi.
Aýramagy, bir wagtyň özünde paýnamalary satyn almagyň we satmagyň bahasynyň arasyndaky tapawudyň görkezijisidir.
Hang Seng indeksine (HSI) (Gonkong bir Stockasy indeksi) görä. Hytaýdaky gök çipleriň sanawyna Geely Automobile, Galaxy Entertainment Group, Lenovo we beýlekiler ýaly ägirtler girýär.
Hytaýyň gök çipleri
Şeýle-de bolsa, Hytaýyň esasy gök çip indeksi SSE 50 indeksidir. Hytaýda iň uly, kapitalizasiýa derejesi iň ýokary bolan 50 kompaniýany öz içine alýar we paýnamalary ygtybarlylygy we likwidligi taýdan iň gowy görkezijini görkezýär. Bu sanawa dünýä bazarynda giňden tanalýan bank, senagat we söwda korporasiýalary girýär, şol sanda – Bank of China, Orient Securities; Pekin banky; “PetroChina” (dünýäde 1 trillion dollarlyk kapitalizasiýa derejesine ýeten ilkinji korporasiýa); Hytaýyň milli ýadro güýji we beýlekiler.
Ikinji eşelon
Bular birinji eşelondan az bolsa-da, ýokary likwidlilik derejesine eýe bolan gaty uly kompaniýalaryň paýnamalarydyr. Ikinji derejeli aksiýalar erkin ýüzýän gatnaşygy, satuw mukdary, töwekgelçilikler we girdejiler boýunça ortaça. Şeýle aksiýalaryň ýaýramagy gök çiplere garanyňda has giňdir.
üçünji derejeli
Üçünji derejeli kompaniýalaryň paýnamalarynda likwidligiň derejesi gaty pes, iň arzan bahasy we erkin ýüzýän gatnaşygy bar. Bu paýnamalaryň söwda mukdary az. Riskokary töwekgelçilikleri we gaty giň ýaýramagy amala aşyrýarlar. Üç eşelon hytaý aksiýasy:
Hytaýyň bir marketasynyň gök çip aksiýalarynyň sanawy
2021-nji ýylyň sentýabr aýynda Hytaý ştatda 500 iri korporasiýanyň sanawyny neşir etdi. Hytaý kärhana direktorlar birleşigi we Hytaý kärhana konfederasiýasy tarapyndan bilelikde çap edilen sanawa görä. Bu kärhanalaryň umumy girdejisi 89,83 trillion JPY (13,9 trillion dollar) boldy. we geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende degişlilikde 4.43% girdejiliginiň ýokarlanandygyny görkezdi. Bu kärhanalar tarapyndan 2020-nji ýylda alnan girdeji 4.07 trillion JPY boldy (4,59% ýokarlandy). Sanawa goşmak üçin zerur bolan girdeji derejesi hem ýokarlandy, 39,24 milliard JPY boldy, bu öňki döwür bilen deňeşdirilende 3,28 milliard JPY köp. Girdejisi 100 milliard JPY-dan gowrak artan kompaniýalar 200-den (aslynda 222 kompaniýa) we 8-si JPY 1 trillion çäkden geçdi.
| Hytaý bazaryndaky orny | Kompaniýanyň ady | Dislokasiýa | Millionlarça dollar girdeji beriň | FORTUNE GLOBAL 500 laýyklykda ýerleşdiriň |
| biri | Döwlet seti | Pekin | 386618 | 2 |
| 2 | Hytaý Milli Nebit | Pekin | 283958 | dört |
| 3 | Sinopec topary | Pekin | 283728 | 5 |
| dört | Hytaý döwlet gurluşyk in Engineeringenerligi | Pekin | 234425 | 13 |
| 5 | Insurancetiýaçlandyryş | Şençzhenen | 191509 | 16 |
| 6 | Hytaýyň Senagat we täjirçilik banky | Pekin | 182794 | ýigrimi |
| 7 | Hytaý gurluşyk banky | Pekin | 172000 | 25 |
| sekiz | Hytaýyň Oba hojalygy banky | Pekin | 153885 | 29 |
Birnäçe gök çipli hytaý kompaniýasy
Bu kompaniýalar maýa goýumlary, şeýle hem paýnamalar bazaryndaky paýnamalary bilen işlemek üçin iň geljegi uly. Olarda ýokary kapitalizasiýa bar we yzygiderli ýokary girdeji getirýär. Olaryň paýlary uzak möhletli maýa goýumlary üçin özüne çekiji. Mysal üçin:
“State Grid ” Hytaýyň döwlet eýeçiligindäki kompaniýasy, dünýäniň köp ýurtlarynda ýadro elektrik stansiýalaryny gurýan we HHR-de elektrik paýlaýan dünýädäki iň uly kärhana. Mundan başga-da, golçur kärhanalarynyň üsti bilen elektrik torlaryny ösdürmäge we daşary ýurtlarda (Braziliýa, Filippinler we ş.m.) täze desgalaryň gurluşygyna işjeň maýa goýýar.
Hytaý Milli Nebit– Hytaýda iň uly nebit we gaz kompaniýasy, bütinleý döwlet eýeçiliginde we içerki bazarda monopoliýa diýen ýaly orny eýeleýär. Birnäçe golçur kärhanasyny (PetroChina, Kunlun Energy we ş.m.) öz içine alýar. 2019-njy ýyla çenli onuň umumy baýlygy 2,732 trillion JPY boldy we işgärleriň sany takmynan 500 müň adama ýetdi. Häzirki wagtda “China National Petroleum” -yň aksiýa bahasy:
Hytaýyň gök çiplerini nädip satyn almaly
Hytaýyň gök çipli gymmatly kagyzlarynyň durnuklylygy we düşewüntliligi olary özüne çekiji maýa goýum maksatlaryna öwürýär. Bu kagyzlary satyn alyp bilersiňiz.
Russiýanyň bir exchangalarynda
Hytaý gymmatly kagyzlarynyň käbir pozisiýalary Russiýanyň bir marketasynda elýeterli. Bular diňe paýnamalar däl, eýsem
depozit girdejileri (ADR). Sankt-Peterburg bir Stockasynda erkin aýlanýar we ABŞ-nyň dollarynda getirilýär. Sankt-Peterburgyň bir exchangeasynda satyn alyp bilersiňiz:
- Alibaba Group Holding Limited (BABA);
- Hytaýyň alýumin korporasiýasy Li (ACH);
- Baidu Inc. (BIDU);
- China Eastern Airlines Corporatei (CEA);
- Hytaý ömri ätiýaçlandyryş kompaniýasy Lim. (LFC);
- Hytaý Günorta Howaýollary Kompaniýasy (ZNH);
- Salam Group Inc. (MOMO);
- Huaneng Power International Inc. (HNP);
- Huazhu Group Limited (HTHT);
- com, inc. (JD);
- JOYY Inc. (YY);
- NetEase Inc. (NTES);
- “PetroChina Company Limited” (PTR);
- Sinopec Şanhaý nebithimiýa (SHI);
- com Çäkli (SOHU);
- TAL bilim topary (TAL);
- “Vipshop Holdings Limited” (VIPS);
- Weibo korporasiýasy (WB);
- China Mobile (Gonkong) Ltd. (CHL);
- Hytaý Telekom Korporasiýasynyň çäkleri (CHA)
Beýlekiler, häzirki wagtda 30 töweregi pozisiýa. Moskwa bir Exchangeasynda sitata rublda edilýär we aşakdaky esasy wariantlarda berilýär:
- Alibaba Group Holding Limited (BABA-RM)
- Baidu Inc. (BIDU-RM)
- “PetroChina Company Limited” (PTR-RM)
- com, inc. (JD-RM)
- Li Auto Inc. (LI-RM)
- NIO Inc. (NIO-RM)
- TAL bilim topary (TAL-RM)
- “Vipshop Holdings Limited” (VIPS-RM)
Şeýle-de bolsa, wariantlaryň sany yzygiderli artmagyny dowam etdirýär. Bir stocka bazaryna ýaňy başlan söwdagärleriň köpüsi üçin bu ýeterlik bolup biler. Olar bilen işe başlamak kyn däl,
aýratyn maýa goýum hasaby (alyş-çalyş hasaby) açmak ýeterlikdir. Paýnamalaryň Russiýanyň Bir Stockasynda hasaba alnandygyny göz öňünde tutup, içerki kompaniýalaryň paýnamalaryny satyn almak üçin ulanylýan salgyt ýeňillikleriniň tutuş sanawyna degişlidir.
Daşary ýurt dellallarynyň üsti bilen
Içerki bazardan has giň hytaý gök çipleri bilen işlemek isleýän maýa goýujylar daşary ýurt dellallary bilen hasap açyp bilerler. 2021-nji ýylda Hytaýyň “gök çipleriniň” iň köp paýy ABŞ biresalarynda (Nýu-Yorkork bir Stockasy, NASDAQ we beýlekiler) satyldy. Bu biresalarda hytaý paýnamalaryny söwda edip başlamak üçin degişli dellallara ýüz tutuň:
- Çarlz Şwab,
- E * Söwda,
- Interaktiw dellallar,
- TD Ameritrade we başgalar.
Hytaýa göni maýa goýumlary arkaly
Göni Hytaýda gönüden-göni maýa goýumlary iň girdejili we maksadalaýyk bolar, bu iň az komissiýany ulanmaga mümkinçilik berer, ýöne maýa goýuljak mukdar gaty uly bolar we bu täze maýa goýujylar üçin amatly bolmaz.
Hytaýyň gymmatly kagyzlaryna köpçülikleýin maýa goýumlary arkaly
Hytaý aksiýalaryna täsir etmegiň başga bir usuly, ΕTF satyn almakdyr. ΕTF-e maýa goýmak bilen, maýa goýujy aýratyn paýnamalary satyn almaýar, derrew dürli Hytaý kompaniýalarynda paýnamalary satyn alýar. Şeýlelik bilen, belli bir kompaniýa däl-de, Hytaýyň tutuş bir marketasyna serişdeleri goýmak. ΕTF-ni Moskwa bir Exchangeasynda satyn alyp bolýar. Bulara OCH MC Alfa-Capital operatory AKCH we FinEx Funds plc operatory FXCN degişlidir.
Hytaý bazaryndaky gök çiplere maýa goýmagyň peýdalary we töwekgelçilikleri
Soňky onýyllyklarda Hytaý ajaýyp intensiwlik bilen ösdi we häzirki wagtda dünýäde ikinji (ABŞ-dan soň) ykdysadyýet hasaplanýar. Emma şol bir wagtyň özünde, ykdysadyýetiniň durnuklylygy barada maýadarlaryň arasynda ylalaşyk ýok. Munuň sebäbi ýurtda agdyklyk edýän syýasy sistema. Mundan başga-da, ABŞ Hytaý kompaniýalarynyň aşa işjeň daşarky giňelmegine garşy. Şonuň üçin 2022-nji ýyldaky çaklamalarda Hytaý ykdysadyýetiniň ösüşiniň haýallaşjakdygy baradaky pikir barha artýar. Bu, hytaý gök çipleriniň bahasyna we düşewüntliligine täsir edip bilmez. Uzak möhletli maýa goýumlarynyň töwekgelçiligini tebigy ýagdaýda ýokarlandyrýar.
Hytaýyň gök çiplerine näçe maýa goýmaly?
Şeýle düşnüksiz ýagdaýda, hytaý kompaniýalarynyň paýlaryny satyn alanyňda, ortaça gözegçilik edilmelidir. Bu ýurtdaky ähli kompaniýalara ýagty ertiriň garaşýandygyna ynam ýok. Emma Hytaý ykdysadyýetiniň potensialyny tükenip, çalt ösmegi üçin ähli şertleriň bardygyny ýatdan çykarmaly däldir. Şonuň üçin iň oňat çözgüt, maýa goýum portfeliňiziň 6-12% hytaý gök çiplerine maýa goýmak bolar. Bu, töwekgelçilikleriňizi azaltmaga we şol bir wagtyň özünde maýa goýumlaryny gazanmaga mümkinçilik berýär.
Hytaýyň gök çiplerine maýa goýmagyň peýdalary
Hytaýyň gymmatly kagyzlaryna maýa goýmagyň şübhesiz artykmaçlyklary şulary öz içine alýar:
- birnäçe ýyllap jemi içerki önümiň ýokary ösüş depgini (ýylda ortaça 8% -den gowrak);
- ykdysadyýetinde ýokary tehnologiýaly önümçiligiň ýokary paýy;
- Hytaý harytlarynyň daşary bazardaky ýokary bäsdeşlik ukyby;
- zähmetiň arzanlygy we işe ukyply ilatyň köp bolmagy;
- maýadarlary manipulirlemek we aldamak mümkinçiligini ep-esli azaldýan häkimiýetler tarapyndan berk gözegçilik.
Maýa goýumynyň zyýany
Emma artykmaçlyklar bilen bir hatarda Hytaýa maýa goýmagyň hem birnäçe kemçilikleri bar:
- syýasy ulgam tarapyndan döredilen näbellilik;
- ABŞ we EUB-den “söwda urşy” mümkinçiligi;
- sanksiýalary girizmek töwekgelçiligi;
- berlen maglumatlaryň nädogrylygy.
Hytaýyň “gök çiplerini” satyn almagyň manysy barmy?
Şübhesiz, hytaý kompaniýalarynyň paýlaryny satyn almak maslahat berilýär. Hytaýyň iň gyzykly kompaniýalary bolan paýnamalaryň käbir paýy, potensial ösüş üçin aktiw hökmünde maýa goýum bukjalarynda bolmaly. Emma passiw girdeji gazanmak üçin hytaý gök çip aksiýalaryny ulanmak gaty kyn.
