Bir stockanyň bahasynyň her ýyl bir döwür üçin üýtgemegi, aksiýalaryň möwsümliligi. Üýtgeşmeler, esasy ösüş tendensiýalaryny kesgitlemek, belli bir wagtda bazar mümkinçiliklerini kesgitlemek arkaly peýdalary bilýän söwdagär.
Bir stocka möwsümi we ony bir stockada nädip ulanmaly
Iki esasy komponent bir stockadaky ýagdaýy kesgitleýär. Bular maliýe görkezijileri we maýa goýujylaryň özüni alyp barşy. Wakalaryň derňewi uzak wagtlap nagyşlaryň ýoklugyny görkezýär. Stocköne bir marketada şuňa meňzeş hadysalaryň gysga möhletini maýa goýujylaryň özüni alyp barşyna esaslanyp paýnamalaryň möwsümliligini kesgitlemek arkaly kesgitläp bolýar. Köp faktorlaryň täsiri astynda maýa goýýan şahsyýetleriň endikleri. Möwsümleýinlik, dynç alyş sebäpli söwdagärleriň işjeňliginiň peselmegi, maliýe ýylynyň ahyrynda işleriniň netijeliliginiň ýokarlanmagy sebäpli paýnamalaryň bahasyna täsir edýär. Söwdagärleriň islegleri, bir stockadaky ýagdaýy üýtgedip, öz-özüni kanagatlandyrýar. Öz başlangyjy bilen hereket edip, bir stocka söwdagäri seljermek üçin öňki döwürleriň diagrammalaryny ulanýar. Aktiwleriň bahasynyň üýtgemeginiň kesgitlenmegi söwdagärleri şol döwürde herekete getirýär. Bir nagyş peýda bolýar paýnamalar bilen işleýän wagtyňyz göz öňünde tutulmaly, ýöne ösüş strategiýasyny kesgitlemek üçin esasy nokat hökmünde ulanylmaýan faktorlaryň biridir. Paýlaryň möwsümliligi, rus bazaryny öz içine alýan ösüp barýan bazarlar üçin adatydyr. Maýa goýujylaryň özüni alyp barşynyň çuňlugy we durnuklylygy ösen ýurtlara mahsus. Russiýada söwdagärleriň esasy maksady spekulýasiýa esasynda gysga möhletli girdeji almak. Pes likwidligi paýnamalaryň üýtgemegini ýokarlandyrýar. Uly maýa goýujy gymmatly kagyzlary satýar, galanlary şertnama goşulýar. Gymmatly kagyzlar bazary durnuklylygy bozýan daşarky täsirlere sezewar bolýar. ýöne ösüş strategiýasyny kesgitlemek üçin esasy nokat hökmünde ulanmaň. Paýlaryň möwsümliligi, rus bazaryny öz içine alýan ösüp barýan bazarlar üçin adatydyr. Maýa goýujylaryň özüni alyp barşynyň çuňlugy we durnuklylygy ösen ýurtlara mahsus. Russiýada söwdagärleriň esasy maksady spekulýasiýa esasynda gysga möhletli girdeji almak. Pes likwidligi paýnamalaryň üýtgemegini ýokarlandyrýar. Uly maýa goýujy gymmatly kagyzlary satýar, galanlary şertnama goşulýar. Gymmatly kagyzlar bazary durnuklylygy bozýan daşarky täsirlere sezewar bolýar. ýöne ösüş strategiýasyny kesgitlemek üçin esasy nokat hökmünde ulanmaň. Paýlaryň möwsümliligi, rus bazaryny öz içine alýan ösüp barýan bazarlar üçin adatydyr. Maýa goýujylaryň özüni alyp barşynyň çuňlugy we durnuklylygy ösen ýurtlara mahsus. Russiýada söwdagärleriň esasy maksady spekulýasiýa esasynda gysga möhletli girdeji almak. Pes likwidligi paýnamalaryň üýtgemegini ýokarlandyrýar. Uly maýa goýujy gymmatly kagyzlary satýar, galanlary şertnama goşulýar. Gymmatly kagyzlar bazary durnuklylygy bozýan daşarky täsirlere sezewar bolýar. Russiýada söwdagärleriň esasy maksady spekulýasiýa esasynda gysga möhletli girdeji almak. Pes likwidligi paýnamalaryň üýtgemegini ýokarlandyrýar. Uly maýa goýujy gymmatly kagyzlary satýar, galanlary şertnama goşulýar. Gymmatly kagyzlar bazary durnuklylygy bozýan daşarky täsirlere sezewar bolýar. Russiýada söwdagärleriň esasy maksady spekulýasiýa esasynda gysga möhletli girdeji almak. Pes likwidligi paýnamalaryň üýtgemegini ýokarlandyrýar. Uly maýa goýujy gymmatly kagyzlary satýar, galanlary şertnama goşulýar. Gymmatly kagyzlar bazary durnuklylygy bozýan daşarky täsirlere sezewar bolýar.
Snp500 indeksiniň möwsüme baglylykda özüni alyp barşy – sentýabr aýy diýlip atlandyrylýan, negatiw ösüş [/ caption] Täze döreýän bir marketanyň durnuksyzlygynyň ýene bir elementi, Russiýanyň federal býudjetiniň nebitiň bahasyna baglylygy. Ösen ýurtlar hyzmatlara gönükdirilendir, şonuň üçin ýangyjy çig malyň üýtgäp durýan bahalaryna az sezewar bolýarlar. Mesele ösýän ýurtlaryň bir stockasyna täsir edýän senagat önümçiliginiň üýtgemeginde. Bahalaryň üýtgemegini durnuklaşdyryp biljek goranyş çäreleriniň bolmazlygy, täze döreýän gymmatly kagyzlar bazaryndaky durnuklylygy hem peseldýär.
Bazaryň möwsümliliginiň aýratynlyklary
Gymmatly kagyzlar bazarynyň möwsümliligini ýylyň birinji çärýeginde yzarlap bolýar. Soňky on ýylda gymmatly kagyzlaryň bahasy birinji çärýekde ýokarlandy. Bu, bu döwürde global gaznalaryň bölünip berilmegi bilen baglanyşykly. Likwidligi Pensiýa býudjetiniň serişdeleri bilen ýokarlanýar, dekabr aýynyň federal jübüsinden geçirilýän pullar bilen doldurylýar. Ikinji çärýekde maýa goýujylaryň girdejisi azalýar. Tendensiýanyň düşündirişi ýönekeý, täze pul paýlanylýar. Ilkinji köpçülige hödürlenýän zatlar ýylyň başynda edilýär, girdejiler kesgitlenýär, şondan soň birinji çärýegiň ahyrynda satuw tolkuny ýüze çykýar. Soňky onýyllygy öwrenip, üçünji çärýegiň likwidliginiň pesdigini aýdyp bileris. Tomus aýlary dynç alyş döwri, maýadarlar dynç alýarlar, bazardaky möwsümleýin faktor paýyň bahasyna täsir edýär. Sentýabr aýynda ýagdaý üýtgeýär täze goýumlar bilen häsiýetlendirilýän galkynyş döwri bar. Dördünji çärýekde ABŞ Ro Christmasdestwo hereketiniň äheňini düzdi. Russiýada sarp ediji gymmatly kagyzlar bazarynda işjeňleşýär.
Dow Jones indeksiniň 1896-njy ýyldan sentýabr aýyna çenli möwsümleýin derňewi hem gyzyl Üýtgemegiň ýokarlanmagy ösýän gurluşlara mahsusdyr. Bir stocka ösýän ykdysadyýetiň basgançagy bilen häsiýetlendirilse, Russiýa durnuklylygyň ýoklugyny görkezer.
1995-nji ýyldan bäri RTS-iň tutuş döwri we 1997-nji ýyldan bäri Moskwa bir Exchangeasynda Russiýanyň bir stockalarynda ortaça ösüş
Aksiýalaryň möwsümliligini nädip analiz etmeli
Çaklamalar edilende, möwsümleýin derňew söwdagärlere peýdalydyr. Söwda strategiýasy, bir marketada köp ýyllyk tejribä esaslanýar. Islegiň çeşmesi ähli gatnaşyjylar: söwdagärler, maýadarlar, döwlet edaralary, pensiýa gaznalary. Derňewiň wezipesi, aksiýalaryň köpüsiniň talap edilýän döwrüni kesgitlemekdir. Iň ýönekeý çemeleşme, ortaça maglumatlary hasaplamakdyr. Derňew prosesi aşakdaky ýaly:
- Sitatlar birnäçe ýyl bäri öwrenilýär.
- Her günüň bahalary goşmak üçin alynýar.
- Bahalar köpeldiji bilen bölünýär.
Çyzyk görnüşinde alnan netijäniň grafiki şekillendirilmegi, saýlanan döwür üçin bahalaryň dinamikasyny görkezýär. Onuň gapdalyndan geçýän çyzyk arifmetiki manydyr, başga reňkde görkezilýär.
Ösüp barýan bazarlar – MSCI EM indeksi [/ caption] Diagramma global siklleri görkezýär. Ortaça ýokarlansa, aksiýa bolan isleg ýokarlanýar. Derňew üçin bu etapda satyn almalar göz öňünde tutulmalydyr. Sitata ortaça düşýän bolsa, isleg azalýar. Bu döwürde satmak üçin mümkinçilik gözleýäris. Derňewiň ikinji tapgyrynda artykmaçlyk bilen işleýän kompaniýa göz öňünde tutulýar. Ortaça görkezijiniň dinamikasy bir “güýçli” ýyl bilen kesgitlenýän nusgalar üçin tehniki derňew geçirilmeli. Paýlaryň möwsümliligini seljermek şu esasda geçirilmelidir:
- Analitikleriň pikirleri.
- Bu etapda meşhur bolan bar bolan tendensiýa hasabatlary.
- Belli bir döwür üçin ortaça hakyky sanlar bilen deňeşdirýän tehniki derňew diagrammalary.
- Hasabat çap edilmezinden bir aý öň kompaniýalaryň derňewi. Amal, möwsümleýin ýokarlanmazdan ozal üstünlikli firmalaryň paýnamalarynyň bahasynyň ýokarlanmagyny görkezýär.
- Pudagyň derňewi.
- Umumy görkeziji bilen deňeşdirilende girdejileriň üýtgemeginiň derňewi.
German DAX [/ caption] Strategiýany kesgitlemek üçin möwsümleýin bahalaryň üýtgemegi dogry ulanylmaly. Bu görkeziji gymmatly kagyzlar bilen şertnama baglaşmak üçin amatly faktor. Möwsümleýin pursatdan peýdalanyp, söwdagärler bir marketada üstünlikli bäsleşip bilerler. Gymmatly kagyzlar bazaryndaky paýnamalaryň möwsümliligi barada bilmeli zatlaryňyz – bir stocka maýa goýmak üçin iň amatly wagt haçan: https://youtu.be/wDF1-SO5EkE
Amaly mysallar – Aksiýalarda möwsümleýin nagyşlary nädip gözlemeli
Gymmatly kagyzlar bazarynda möwsümleýin aksiýalar bar. Olaryň käbiri sarp edijiniň özüni alyp barşy bilen baglanyşykly. Mysal üçin, syýahatçylyk işi demirgazykda ýaşaýan adamlaryň gyşda Karib deňzinde dynç almak islegine esaslanýar. Satyn alyjylar noýabr aýyndan Ro Christmasdestwo gününe çenli işjeňdir. Gurluşykçylar tomusda işjeň. Oba hojalygy ekinlerini, mysal üçin mekgejöwenleri göz öňünde tutsak, ýazda ekilip, güýzde ýygnalýandygyny göz öňünde tutmalydyrys. Hasyl ýygnalanda, elmydama has köp bolýar. Kompaniýalaryň paýnamalarynda geleşikler baglaşylanda şeýle faktlary göz öňünde tutup bilersiňiz. Möwsümleýin paýnamanyň bahasy tendensiýalary haryt bazarlarynda bolup geçýän wakalaryň netijesinde ösýär. Söwdagärleriň ýalňyşlygy bazaryň dinamikasyny nädogry ulanmak. Gymmat bahaly kagyzlaryň bahasyny belli senelere salgylanmazdan göz öňünde tutmaly. Üstünlikli hereket etmek üçin ýokary galmak ýa-da ýykylmak meýliniň umumy tendensiýasy öwrenilmeli.
SNP 500 indeks sitatasynyň mysalynda bir marketanyň möwsümleýin üýtgemeleri [/ caption] Ortaça ýyllyk bahany kesgitlemek bilen möwsümleýin nagyş gözlemek aşakdaky çäreleri öz içine alýar:
- Tablisadaky sanlaryň soňraky kesgitlenmegi bilen aýlyk bahalary kesgitlemek.
- Forylyň ortaça bahasyny matematiki hasaplamak.
- Aýlyk bahany ýyllyk ortaça bölüň we 1-ni aýyryň.
- Her aý üçin ortaça hasaplaň.
Gurlan diagramma ekiş wagtynda mekgejöweniň ýokary bahalaryny, hasyl wagtynda pes görkezijileri görkezýär. Gymmatly kagyzlaryň möwsümliliginiň başga bir mysaly, gurluşyk pudagynyň işine bagly bolan mis, reňkli metallaryň bahasydyr.
Mis bahalarynyň dinamikasy [/ caption] Möwsümleýin nagyşlar myhmanhanalaryň, awiakompaniýalaryň paýnamalarynyň bahasyna täsir edýär. Ro Christmasdestwo söwdasy bilen baglanyşykly mahabatlar dynç alyşyň öňüsyrasynda girdeji getirýär. Beýleki wagtlarda bazarlar asuda. Möwsümleýinlik baradaky ähli maglumatlar her bir maýa goýujy üçin elýeterlidir. Annualyllyk ortaça derejäni almak üçin, peýdalanmak üçin olary ulanmaly. Iň ýokary girdejili döwürde gymmatly kagyzlary satmak, pes işjeňlik wagtynda satyn almak – başarnykly söwdagär gymmatly kagyzlar bazarynda şeýle işleýär. Mysal üçin, şu ýylyň sentýabr aýynda dollar 1,36 ýokarlandy. Bu walýutanyň möwsümliligi bilen baglanyşykly. Bu, adatça birnäçe ýyl bäri güýçli aý. Amerikada maliýe ýyly gutarýar we bir stocka pese gaçýar. Statistika birnäçe ýyl bäri üýtgemedi.
Bir exchangeadaky walýuta bahalarynyň möwsümliligi [/ caption] Şeýle-de bolsa, çaklamalar hemişe hakykata gabat gelmeýär. Bularyň hemmesi hyzmatlary ulanyjylaryň özüni alyp barşyna baglydyr. Syýahat kompaniýalary tarapyndan berilýän arzanladyşlar sebäpli syýahat görnüşleri üýtgeýär. Ro Christmasdestwo baýramçylygy üçin sowgat satyn almak Şükür güni bilen başlaýar. Şonuň üçin söwdagär bahanyň belli bir wagtyň dowamynda ýokarlananda ýokary we oňyn netijeleriň ýygylygyny kesgitleýär. Plyus we minusda nagşy kesgitlemek, paýnamalaryň möwsümliligine esaslanýar. Has peýdaly maglumatlary bolan mekgejöwen üçin mysal: fewral-aprel aýlarynda girdeji ähtimallygy ýokary – 80%, oktýabrdan 10%.
Harvestylyň başynda satylan paýnamalar, hasyl wagtynda satyn alynmagyna garaşylýar, üstünlik gazanmak ähtimallygy has ýokary bolar. Aksiýalaryň möwsümliligi satuw ýygylygyny saýlamagy öz içine alýar. Strategiýa hasaplanylanda, iň ýokary we iň pesini kesgitläp, birnäçe ýyllap aýlyk ýygylygy kesgitlemeli. Indokary ýygylykly aýy saýlap, görkeziji azyndan 75 göterim bolanda işe başlaň. Paýlary satmak we satyn almak bir stocka üstünlikli maýa goýmak üçin derňewi talap edýär. Belli bir wagtyň dowamynda ortaça bahalaryň usuly iň ýokary bahalary ýüze çykarýar. Uly bahanyň görkezijilerini ulanmak, ýüze çykma ýygylygyny kesgitlemek bilen doldurylýar. Nagyşlar soňky amallara täsir edýär. Möwsümleýin aksiýalar, maýadarlaryň we söwdagärleriň göz öňünde tutmaly howa we sarp ediş aýratynlyklary bilen dolandyrylýar.