ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ምልውዋጥ እንታይ እዩ፣ ትሑትን ልዑልን ምልውዋጥ፣ ስሌትን ትንተናን ። መብዛሕትኡ ግዜ ኣምር ዘይርጉእነት ኣብ ሰፊሕነት ንግዲ ክርከብ ይከኣል። ምኽንያቱ ኣብኡ ኣዝዩ ተፈታዊ ስለ ዝኾነ። እዚ ቃል መብዛሕትኡ ግዜ ዕዉት ትራንዛክሽን ምግባርን ምንቅስቓስ ዝተፈላለዩ ንብረታት ኣወንታዊ ትንበያ ምግባርን ማለት እዩ። ካብዚ ተበጊስና ዘይርጉእነት ኣብ ንግዲ ቁሩብ ኣገዳሲ ክፋል ምዃኑ ክንድምድም ንኽእል፣ ብዘይ እዚ ድማ ተሳተፍቲ ዝኾነ ዕዳጋ እንታይ ይዛረቡ ከምዘለዉ ብቐሊሉ ዘይምርዳእ ይከኣል እዩ። 
ምልውዋጥ ማለት ኣብ ዕዳጋ ሸርፊ ዋጋ ዝተፈላለዩ ንብረታት ዝረአ ምልውዋጥ ማለት እዩ። ከከም ኣቀማምጣኡ ልዑልን ትሑትን ክኸውን ይኽእል እዩ፣ እዚ መርገጺ እዚ ኣብ መንጎ ዝለዓለን ዝወሓደን ክፍተት ኣብ ዋጋ ቦታታት ዘሎ ክፍተት ይምርኮስ።
ንዘይርጉእነት ዝጸሉ እንታይ እዩ።
ዘይርጉእነት ብመጠኑ ብዙሕ ቁጽሪ ዘለዎም ግዳማውን ውሽጣውን ረቛሒታት ይጽሎ። እዚ ድማ፡ ዝተፈላለዩ ዓለማውን ትካላውን ፍጻመታት፡ ማክሮ-ቁጠባዊ ረቛሒታት፡ ዜናታት ዕዳጋ ወፍሪ፡ ከምኡ’ውን ስምዒት ኣውፈርቲ የጠቓልል። ንኣብነት ሓደ ጉጅለ ዓበይትን ማእከሎትን ኣውፈርቲ ብዛዕባ ንብረት ዋላ ንእሽቶ ጥርጣረ እንተሃልይዎም ብጅምላ ክሸጥዎ ይጅምሩ፣ ካብዚ እዩ ድማ ዘይርጉእነት ዝዓቢ። ተደጋጋምን ኣገደስትን ረቛሒታትን ንምንታይ ዘይርጉእነት ይዓቢ ከምዘሎ ኣብ ታሕቲ ክቐርቡ እዮም። ገለ ካብኣቶም እነሆ፤
- ኣገደስቲ ቁጠባዊ፣ ዕዳጋን ፖለቲካውን ፍፃመታት . እዚ ረቛሒ እዚ፡ ሓንቲ ሃገር ኣብ ልዕሊ ካልእ ሃገር ዝገብሮ ዝተፈላለየ ክልከላታት፡ ወይ ድማ ሓደ ዓቢ ኩባንያ ኣብ ልዕሊ ካልእ ሃገር ዝገብሮ ክልከላታት የጠቓልል።
- ቁጠባውን ፖለቲካውን ምዕባለታት . እዚ ረቛሒ እዚ ኣብ ዘይርጉእነት ዝለዓለ ጽልዋ ኣለዎ። ከምኡ ውን እዚ ረቛሒ ኣብ ክልተ ዓበይቲ ጉጅለታት ክምቀል ይኽእል እዩ፤
- ማክሮ ኢኮኖሚክስ . እዚ ጉጅለ እዚ ንኹሉ ሓበሬታ ብዛዕባ መጠን ሽቕለት ኣልቦነት፡ ዳይናሚክስ GDP፡ መሰረታዊ መጠን ወለድ፡ ዝቕባበ ዋጋ፡ ገንዘባዊ ኩነታት ወዘተ ዝውክል እዩ።
- ጂኦፖለቲካ . እዚ ጉጅለ እዚ ድማ ፍጹም ኩሉ ሓበሬታ ብዛዕባ ምርጫ፡ ብዛዕባ ሃገራዊ ኣገልገልቲ፡ ብዛዕባ እገዳ፡ ወዘተ ዘጠቓልል እዩ።ብመሰረቱ እዚኦም ኣብ ዓለምና ንዕዳጋ ኣክስዮንን ሸርፍን ኣዝዮም ዝጸልዉ ኣገደስትን ኣገደስትን ፍጻመታት እዮም፡ ከምኡ’ውን ንዕዳጋኡ ከስዕቡ ዝኽእሉ እዮም። ዘይርጉእነት።
- ጸብጻብ ኩባንያ . ከምኡ’ውን፡ ምልውዋጥ ፍርያት ናይ ሓደ ፍሉይ ኩባንያ፡ ብፋይናንሳዊ መግለጺታቶም፡ ገምጋም ፍርያቶም ወይ ብዛዕባ ምትእትታው ርኡይ ሓደስቲ ፍርያት፡ መዓልቲ ኣውፋሪ ወዘተ ዝምልከት ሓበሬታ ክጽሎ ይኽእል። እዚ ውን ንመቐያየሪ ዘይርጉእነት ብመጠኑ ተፈታዊ ዝኾነ ምኽንያት እዩ፣ ምኽንያቱ ኩባንያታት መብዛሕትኡ ግዜ ገለ ዓይነት ዘይተጸበኻዮ ፍጻሜታትን ኩነታትን ኣለወን።
- ዜናን ዝተፈላለዩ ህቡባት ወረታትን . እዚ ምኽንያት’ዚ’ውን ኣዝዩ ተፈታዊ’ዩ፣ ምኽንያቱ ኩሉ ግዜ ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ነቲ ምውሳኽ ወይ ምንካይ ዘይርጉእነት ክጸልዎ ዝኽእል ብዙሕ ወረታት ስለዘሎ። ንኣብነት: ያንዴክስ ቲንኮፍ ባንክ ይገዝእ ከምዘሎ ኣብ ኢንተርነት ሓበሬታ ምስ ወጸ። ካብዚ ወረታት እዚ ብምብጋስ፡ ምልውዋጥ ኣክስዮናት ያንዴክስን ቲንኮፍን ብኡንብኡ ወሲኹ ዳርጋ ኣብ ዝለዓለ ደረጃኡ በጺሑ።
- ዕዳጋ ምትላል . እዚ ምኽንያት እዚ ኣብ ተግባራት ዓበይቲ ነጋዶን ወሃብቲ ዕዳጋን ዝተመርኮሰ ኮይኑ፡ ምስ ውሳኔታቶም ኣብ መርገጺ ዘይርጉእነት ኣብ ዕዳጋታት ሸርፍን ኣክስዮንን ዓቢ ጽልዋ ኣለዎም። ግን ኣብ ልዕሊ ሕብረተሰብ ዓቢ ስልጣን ዘለዎም ህቡባት ሰባትን ርእይቶኦምን ጥራይ ዘይኮኑስ ኣብ ዘይርጉእነት ክጸልዉ ከም ዝኽእሉ እውን ክንዝንግዕ የብልናን፣ ንተራ ተጠቀምቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት እውን። ቅድሚ ከምዚ ዓይነት ምትላል ምፍጻምኩም ግን፡ እዞም ተግባራት እዚኣቶም ናብ ዝተወሰኑ ብዙሕ ጽቡቕ ዘይኮነ ሳዕቤናት ከስዕቡ ከም ዝኽእሉ ክንዝንግዕ የብልናን። ንምርግጋጾም ኣጸጋሚ እኳ እንተኾነ፡ ዝናኻ ኣብ ሓደጋ ዘይምእታው ግን ይሓይሽ።
ኣወንታዊን ኣሉታውን መዳያት ዘይርጉእነት
ኩሉ ንነብሱ ዘኽብር ኣውፋሪ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኣምር ረብሓን ጉድኣትን ክፈልጥ ይግባእ። ስለዚ ድማ እዩ ከምቲ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ኣምር ዝግበር ዘይርጉእነት ንኣውፋሪ ኣወንታዊን ኣሉታውን ወገን ዘለዎ።
ኣወንታዊ ወገን
ምልውዋጥ ብዙሕ ብልጫታት ኣለዎ እዚ ድማ ኣውፈርቲ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን መኽሰብ ዘለዎ ትራንዛክሽን ንኽገብሩ ዝሕግዝ እዩ። ካብቶም ኣገደስቲ ዝኾኑ ሓደ ኣብዚ ኣሎ። ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ምውራድ ምስ ዝህሉ፡ ዘይርጉእነት ንኹሎም ኣውፈርቲ መኽሰብ ዘለዎን መኽሰብ ዘለዎን ንብረት ንኽገዝኡ ይሕግዞም። ኣብዚ ዋጋ ኣክስዮን ናይ ሓደ ዓቢ ኩባንያ ልክዕ ብሰንኪ ዘይርጉእነት ዝወድቐሉ ህሞት፡ ሽዑ ኣብዚ ህሞት እዚ እቶም መባዛሕቲ ኣዝዮም ትሑት ይኾኑ እሞ ኣብዚ እዋን እዚ እዩ ኣክስዮንን ዋሕስን ብሰሓቢ ዋጋ ክዕደግ ዝኽእል፡ ብዓበይቲ ቅናሳት።
ኣሉታዊ ወገን
ምልውዋጥ ግን ንኣውፋሪ ናይ ገዛእ ርእሱ ዝተወሰነ ጉድለታትን ጉድለታትን ኣለዎ። እዞም ጉድለታት እዚኦም ግን ንባዕሉ ንዘይርጉእነት ዝፈርሑ ጀመርቲ ኣውፈርቲ ጥራይ እዮም ዝጸልዉ። ገለ ካብቶም ጉድለታት እነሆ፤
- ብቐንዱ ኣውፈርቲ ንፋይናንሳዊ ኣታዊታቶም ዝጸሉ ምናልባት ዕሽነትን ዘይምኽንያታዊን ውሳኔታት ዝወስድዎ፡ ብሰንኪ ፍርሒ ምልውዋጥ እዩ። ንኣብነት፦ ሓደ ሓደ ግዜ ዋጋታት ብዓቢኡ ምስ ወረደ ጥራይ ዋሕሶምን ኣክስዮኖምን ይሸጡ፣ ድሮ ግን ኣብ ተመሳሳሊ እዋን ክውስኹ ይጅምሩ። በዚ ምኽንያት ድማ እዩ ምንቅስቓስ ዘይርጉእነት ብጥንቃቐ ምክትታልን ቀንዲ ምንቅስቓሳቱ ምዝካርን ዘድሊ።
- ብሰንኪ ምንቅስቓስ ዘይርጉእነት ጠቕላላ ዋጋ ፖርትፎሊዮ ብንጹር ክጎድል ይኽእል። እዚ ጸገም እዚ ንኣውፈርቲ ኣዝዩ ልሙድ እዩ። ደሓር ከኣ ኩሉ ንብረት ክሳብ ዝሽየጥ ከም ክሳራ ጥራይ እዩ ዝቑጸር። ንኣውፈርቲ እዚ ቁሩብ ከቢድ ስምዒታዊ ጾር ስለዝኾነ እዚ ብጥንቃቐ ክከታተል ኣለዎ፣ እንተዘይኮይኑ ኣዝዩ ጽቡቕ ሳዕቤን ከየምጽእ ይኽእል።
ከመይ ጌርና ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ንዘሎ ምልውዋጥ ንጥቀመሉ
ዘይርጉእነት ኣብ ፋይናንሳዊ ዕዳጋ ቁሩብ ዓቢ ተራ ኣለዎ፡ በዚ ምኽንያት ድማ እዩ ፍሉይ ሜላታት ከተማዕብል ከለኻ ኣብኡ ከተተኩር እትኽእል። ብመሰረቱ ምኩራት ኣውፈርቲ፡ ሓደጋ ንምንካይ፡ ኣብ ህዱእ እዋን ጥራይ ናብ ፋይናንሳዊ ዕዳጋ ይኣትዉ፡ ድሕሪኡ ድማ ዓቢ ደረጃ ምልውዋጥ ዋጋታት ስለዘሎ፡ ንጹር ወሰኽ ንጥፈታትን ዘይርጉእነትን ይጽበዩ። ኣብዚ እዋን እዚ እዚ ሜላ እዚ ካብ ኩሎም ካልኦት እቲ ዝበለጸ ቅኑዕን መኽሰብ ዘለዎን እዩ።
- ትሑት ምልውዋጥ . እዚ መርኣዪ ዕዳጋ ብትእዛዛት ከምዘይተጨናነቐን ምሉእ ብምሉእ ሚዛናዊ ምዃኑን ማለት ኣብ ዝተወሰነ ግዜ ዋጋ ክቕየር ከምዘይብሉ ክሕብረና ይኽእል። እዚ ግን መጠን ንግዲ ከም ቀደሙ ክሳብ ዝጸንሕ ጥራይ እዩ። ማለት ኣብ ዝኾነ እዋን ሃንደበታዊ ለውጢ ኣብ ቁጽሪ ሸየጥቲ ወይ ዓደግቲ ኣብ ዕዳጋ እንተሃልዩ፡ ሽዑ ኣብቲ እዋን እቲ ዋጋ ኣዝዩ ሓያል ክውስኽ ክግደድ እዩ።
- ልዑል ምልውዋጥ . ሓደ ኣውፋሪ ኣብ ዕዳጋ ልዑል ምልውዋጥ ከምዘሎ እንተርእዩ፡ ሽዑ እዚ ሕጂ ናብ ዕዳጋ ምእታው ትርጉም ከምዘይብሉ ጥራይ ዘመልክት ክኸውን ይኽእል እዩ፡ ምኽንያቱ ድሕሪ ደጊም ዝኾነ ነገር ብዋጋ ምዕዳግ ስለዘይከኣል። እዚ ውን ከም ኣዝዩ ሓደገኛ ስጉምቲ ከም ዝቑጸር ክትዝክር ኣለካ፣ ምኽንያቱ ኣብዚ ጉዳይ እዚ ዋላ ሓንቲ ክትረክብ ጥራይ ዘይኮነስ፣ ብቐይሕ ክትነግድ እውን ትኽእል ኢኻ።
- ምጉዳል ዘይርጉእነት . እቲ ዘይርጉእነት እንተወሪዱ፡ ሽዑ እዚ ልክዕ ከምቲ ትሑት ምልውዋጥ ነቲ ኣውፋሪ ዋጋ ኣብ ቀረባ እዋን ጥራይ ከም ዝዓቢን እዚ ድማ ናብ ዕዳጋታት ኣክስዮንን ሸርፍን ብምእታው ዝተፈላለዩ ንብረታትን ዋሕስን ንምድላይ ዝበለጸ ግዜ ምዃኑን ክነግሮ ዝኽእል እዩ። .
- እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ዘይርጉእነት . እዚ ናይ ምልውዋጥ መርገጺ ነቲ ኣውፋሪ እዚ ናብ ዕዳጋ ንምእታውን ንዕኡ ምሉእ ብምሉእ መኽሰብ ዘለዎ ዕድጊታት ንምግባርን ዓቢ ዕድል ምዃኑ ክነግሮ ይኽእል እዩ፣ ይኹን እምበር፣ ፖዚሽን ናይ ምኽፋት ዕድል እናወሰኸ ምስ ከደ፣ ናይ ክሳራ ሓደጋ እውን ይውስኽ።
ስሌት ዘይርጉእነት
ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ክልተ ዓይነት ምልውዋጥ ኣሎ፤
- ዝተረጋገጸ ወይ ታሪኻዊ . እዚ ኣምር እዚ ንዝኾነ ኣቐዲሙ ዝተቐመጠ ናይ ሕሳብ ግዜ ዋጋ ካብቲ ዝለዓለ ማእከላይ መርኣዪ ምዝንባል ዘርኢ እዩ። መብዛሕትኡ ግዜ ዘይርጉእነት ብሚእታዊት ከም ዝዕቀን እውን ክትፈልጥ ኣለካ።
- ትጽቢት ዝግበረሉ . እዚ ዘይርጉእነት እዚ ነቲ ነጋዳይ ኣብ ቀረባ እዋን ዝጽበዮ ናይ መጻኢ ምልውዋጥ ዋጋታት ዝውክል እዩ። ማለት ዝያዳ ትንበያዊ ዋጋ ተባሂሉ ይቑጸር። ኣብ መብዛሕትኡ እዋን እቲ ትጽቢት ዝግበረሉ ዘይርጉእነት ምስቲ ሓቀኛ ከምዘይሰማማዕ እውን ክትፈልጥ ኣለካ። እዚ ዝኾነሉ ምኽንያት ድማ ኩሉ ግዜ መጻኢ ብትኽክል ምግማት ስለዘይከኣል ጥራይ እዩ።
- ምልውዋጥ ምሕሳብ ንምጅማር ዳርጋ ኣብ ኩለን ኮምፒዩተራት ዝርከብ ኤክሰል ፕሮግራም ክትከፍት ኣለካ።
- ኩሉ እቲ ዘሎ ዳታ ናብቲ ፕሮግራም ስቐሎ፣ ድሕሪኡ ነቲ ዘይርጉእነትን ኣታዊን ንምሕሳብ ዝድለ ቀመር ኣእቱ።
- ኣብቲ ጠቕላላ ምልክት ዝደለኻዮ ውጽኢት ረኸብ።
