Okukyukakyuka mu katale k’emigabo kye ki, okukyukakyuka okutono n’okubeera waggulu, okubala n’okwekenneenya. Endowooza y’okukyukakyuka etera okusangibwa mu bunene bw’okusuubula. Kubanga eyo yettanirwa nnyo. Ekigambo kino kisinga kutegeeza okukola emirimu egy’obuwanguzi n’okuteebereza okulungi ku ntambula y’eby’obugagga eby’enjawulo. Okusinziira ku kino tusobola okumaliriza nti okukyukakyuka kitundu kikulu nnyo mu kusuubula, awatali ekyo kisoboka okumala obutategeera abeetabye mu katale konna kye boogera.
Okukyukakyuka kwe kukyukakyuka mu miwendo gy’ebintu eby’enjawulo mu katale k’okuwanyisiganya ssente. Okusinziira ku kifo kyayo, kiyinza okuba waggulu ne wansi, ekifo kino kisinziira ku bbanga eri wakati w’ekituli ekisinga obunene n’ekitono mu muwendo gw’ebifo.
Emigaso gy’okutegeera okukyukakyuka kw’akatale k’emigabo munene nnyo naddala eri abasuubuzi n’abasigansimbi ab’ekiseera ekitono, kuba emiwendo mu katale gigenda girinnya n’okukka buli kiseera. Ku kino kivaamu nti okukyukakyuka kulaga omusuubuzi ebanga ly’enkyukakyuka mu bbeeyi y’eky’obugagga. Kwe kugamba, ebanga ly’enkyukakyuka gye likoma okuba waggulu, n’okukyukakyuka gye kukoma okuba waggulu. Kino nakyo kikola mu kkubo ery’ekikontana, kwe kugamba, akatale bwe kakkakkana ekitono oba ekinene, olwo okukyukakyuka ne kukka okutuuka ku kigero ekitono. Okukyukakyuka kwennyini kubalibwa nga ebitundu ku kikumi ku bbeeyi y’eby’obugagga. Volatility kye ki, okusuubula abatandisi: https://youtu.be/_jPvtBZ4WJI…
Ekikosa okukyukakyuka
Okukyukakyuka kukosebwa omuwendo omunene ennyo ogw’ensonga ez’ebweru n’ez’omunda. Kuno kw’ogatta: emikolo egy’enjawulo egy’ensi yonna n’ebitongole, ensonga z’ebyenfuna ebinene, amawulire agakwata ku katale k’okusiga ensimbi, wamu n’endowooza ya bamusigansimbi. Okugeza, singa ekibinja kya bamusigansimbi abanene n’aba wakati kiba n’okubuusabuusa okutono ku by’obugagga, batandika okubitunda mu bungi, era kino mwe muva okukyukakyuka okukula. Ensonga ezisinga okubeerawo era enkulu n’emisango lwaki okukyukakyuka kweyongera bijja kwanjulwa wansi. Bino bye bimu ku byo:
- Ebikulu ebibaawo mu by’enfuna, akatale n’ebyobufuzi . Ensonga eno erimu okuwera okw’enjawulo okw’ensi emu ku ndala, oba okuwera kwa kkampuni emu ennene ku ndala.
- Enkulaakulana mu by’enfuna n’ebyobufuzi . Ensonga eno y’esinga okukosa okukyukakyuka. Era era ensonga eno esobola okwawulwamu ebibinja bibiri ebinene:
- Eby’enfuna ebinene . Ekibinja kino kikiikirira amawulire gonna agakwata ku muwendo gw’ebbula ly’emirimu, enkyukakyuka mu GDP, amagoba agasinziira, ebbeeyi y’ebintu, embeera y’ensimbi, n’ebirala.
- Ebyobufuzi by’ensi . Era ekibinja kino kirimu ddala amawulire gonna agakwata ku kulonda, agakwata ku bakozi ba gavumenti, agakwata ku nvumbo, n’ebirala.Mu bukulu, bino bye bisinga obukulu era ebisinga obukulu mu nsi yonna ebikosa ennyo akatale k’emigabo n’okuwanyisiganya ssente, era bisobola n’okuleeta akatale kaayo okukyukakyuka.
- Okukola lipoota ya kkampuni . Era, okukyukakyuka kw’ebintu bya kkampuni entongole kuyinza okukosebwa ebiwandiiko byabwe eby’ebyensimbi, okwekenneenya ebintu oba amawulire agakwata ku kuleeta ebintu ebipya eby’amaanyi, olunaku lw’omusigansimbi, n’ebirala. Eno era nsonga emanyiddwa ennyo ey’okukyusa enkyukakyuka, kubanga amakampuni gatera okuba n’ekika ky’ebintu n’embeera ezitasuubirwa.
- Amawulire n’Engambo Ez’enjawulo Ezimanyiddwa . Ensonga eno nayo yettanirwa nnyo, kuba bulijjo wabaawo olugambo lungi mu mikutu gy’amawulire oluyinza okukosa okweyongera oba okukendeera kw’okukyukakyuka. Okugeza: oluvannyuma lw’amawulire okulabika ku yintaneeti nti Yandex yali egula Tinkoff Bank. Okusinziira ku bigambo bino, okukyukakyuka kw’emigabo gya Yandex ne Tinkoff kweyongera mangu ne kumpi okutuuka ku kifo ekisinga obunene.
- Okukozesa obubi akatale . Ensonga eno yeesigamiziddwa ku bikolwa by’abasuubuzi abanene n’abakola akatale, nga, n’okusalawo kwabwe, balina kinene kye bakola ku mbeera y’okukyukakyuka mu butale bw’okuwanyisiganya n’emigabo. Naye era tetulina kwerabira nti si bantu bokka abamanyiddwa ennyo abalina obuyinza obw’amaanyi ku bantu n’endowooza yaabwe be basobola okufuga okukyukakyuka, naye n’abakozesa emikutu gy’empuliziganya aba bulijjo. Naye nga tonnaba kukola manipulation ng’ezo, tetulina kwerabira nti ebikolwa bino bisobola okuvaako ebimu ku bivaamu ebitali birungi nnyo. Wadde nga kizibu okubikakasa, kiba kirungi obutassa linnya lyo mu kabi.
Okukyukakyuka kw’emigabo 2022 – Akatale ka Amerika: https://youtu.be/myyw5OngAHg
Ebintu ebirungi n’ebibi ebikwata ku kukyukakyuka
Buli musiga nsimbi eyeewa ekitiibwa alina okuba ng’amanyi ebirungi n’ebibi ebiri mu buli emu ku ndowooza eziri mu katale k’emigabo. Eno y’ensonga lwaki, nga mu buli ndowooza, okukyukakyuka kulina enjuyi ennungi n’embi eri omusigansimbi.
Oludda olulungi
Volatility erina ebirungi bingi ebijja okuyamba bamusigansimbi okukola emirimu egy’amagoba mu katale k’emigabo. Wano waliwo ekimu ku bisinga obukulu. Bwe wabaawo okugwa mu katale k’emigabo, okukyukakyuka kiyamba bamusigansimbi bonna okugula eby’obugagga ebivaamu amagoba n’amagoba. Mu kiseera kino nga bbeeyi y’emigabo gya kkampuni ennene egwa ddala olw’okukyukakyuka, olwo mu kiseera kino ebikubisaamu bifuuka bya wansi nnyo era mu kiseera kino emigabo n’emiwendo gy’ebintu gye bisobola okugulibwa ku bbeeyi esikiriza, nga waliwo ebisaanyizo ebinene.
Oludda olubi
Naye okukyukakyuka kulina ebizibu byakyo ebimu n’ebibi eri omusigansimbi. Wabula obusobozi buno bukosa bamusigansimbi abatandisi bokka abatya okukyukakyuka kwennyini. Wano waliwo ebimu ku bizibu ebyo:
- Okusinga kiva ku kutya okukyukakyuka kwe bamusigansimbi okusalawo okutali kwa busirusiru era okutali kwa magezi okukosa enfuna yaabwe mu by’ensimbi. Okugeza: oluusi batunda emigabo gyabwe n’emigabo nga emiwendo gikka nnyo, naye nga dda mu kiseera kye kimu gitandika okulinnya. Olw’ensonga eno kye kyetaagisa okulondoola n’obwegendereza entambula y’obutakyukakyuka n’okukwata mu mutwe entambula zaayo enkulu.
- Olw’entambula y’okukyukakyuka, omuwendo gwonna ogw’ekifo guyinza okukendeera mu ngeri etegeerekeka obulungi. Ekizibu kino kya bulijjo nnyo eri bamusigansimbi. Anti okutuusa ng’eby’obugagga byonna bitundibwa, bijja kutwalibwa ng’okufiirwa kwokka. Ku bamusigansimbi, kino kizibu nnyo mu nneewulira, kale kino kiteekwa okulondoolebwa n’obwegendereza, bwe kitaba ekyo kiyinza obutavaamu birungi nnyo.
Okukyukakyuka kw’ensimbi za crypto – altcoins 6 ezisinga obulungi okusuubula mu 2022: https://youtu.be/8jXTYihwi3M Volatility Index Volatility Index (VIX), aka omuwendo gw’okutya ku yintaneeti https://www.google.com/finance/quote/VIX:INDEXCBOE?sa=X&ved=2ahUKEwj2-KX11o31AhUz7rsIHb2oAuMQ3ecFegQICBAc
Engeri y’okukozesaamu volatility mu katale k’emigabo
Okukyukakyuka kukola kinene nnyo mu katale k’ebyensimbi, y’ensonga lwaki bw’oba okola obukodyo obw’enjawulo, osobola okussa essira ku kyo. Okusinga, bamusigansimbi abalina obumanyirivu, okusobola okukendeeza ku bulabe, bayingira akatale k’ebyensimbi mu kiseera kyokka eky’obukkakkamu, olwo ne balinda okweyongera okw’olwatu mu mirimu n’okukyukakyuka, kubanga waliwo enkyukakyuka nnyingi ez’emiwendo. Mu kiseera kino akakodyo kano ke kasinga obutuufu era akakola amagoba mu bulala bwonna.
Ate era, tetulina kwerabira nti okukyukakyuka kulina amawanga agawerako, era ng’ossa essira ku go, olina okubala ebikolwa byo byonna nga bukyali oleme kufiirwa nsimbi zo z’otaddemu. Wano waliwo agamu ku masaza gano:
- Okukyukakyuka okutono . Ekiraga kino kiyinza okutugamba nti akatale tekajjudde oda era ka bbalansi nnyo, kwe kugamba, mu kiseera ekigere bbeeyi tesaana kukyuka. Naye kino kibaawo kasita obungi bw’okusuubula busigala nga bwe bumu. Kwe kugamba, singa ekiseera kyonna wabaawo enkyukakyuka ey’amangu mu muwendo gw’abatunzi oba abaguzi mu katale, olwo mu kiseera ekyo bbeeyi ejja kuba erina okulinnya ennyo.
- Okukyukakyuka okw’amaanyi . Singa omusigansimbi alaba nti waliwo okukyukakyuka okw’amaanyi mu katale, olwo kino kiyinza okulaga nti tewali mugaso gwonna mu kuyingira katale kati, okuva bwe kiri nti tekijja kuddamu kusoboka kugula kintu kyonna ku bbeeyi ya bbeeyi. Era olina okujjukira nti kino nakyo kitwalibwa ng’okutambula okw’akabi ennyo, okuva mu mbeera eno bw’otosobola kukoma ku kufuna kintu kyonna, wabula n’okusuubula mu langi emmyufu.
- Okukendeera kw’okukyukakyuka . Singa okukyukakyuka kukka, olwo kino kye kimu ddala ng’okukyukakyuka okutono kuyinza okutegeeza omusigansimbi nti bbeeyi ejja kukula mu bbanga eritali ly’ewala lyokka era nti kino kye kiseera ekisinga okuyingira obutale bw’emigabo n’okunoonya eby’obugagga eby’enjawulo n’emiwendo gy’ebintu .
- Okukyukakyuka okulinnya . Ekifo kino eky’okukyukakyuka kiyinza okutegeeza omusigansimbi nti guno mukisa munene nnyo okuyingira akatale n’okugula ebintu ebimufunira amagoba amangi, wabula, omukisa gw’okuggulawo ebifo bwe gweyongera, obulabe bw’okufiirwa nabwo bweyongera.
Okubalirira kw’obutakyukakyuka
Waliwo ebika bibiri eby’okukyukakyuka mu katale k’emigabo:
- Ebitegeerekese oba eby’ebyafaayo . Endowooza eno eraga okuva ku bbeeyi okuva ku kiraga ekisinga okuba ekya wakati ku kiseera kyonna eky’okusasula ekyali kiteekeddwawo emabegako. Era olina okumanya nti emirundi egisinga okukyukakyuka kupimibwa nga ebitundu ku kikumi.
- Kisuubirwa . Okukyukakyuka kuno kukiikirira enkyukakyuka y’emiwendo mu biseera eby’omu maaso omusuubuzi gy’asuubira mu bbanga eritali ly’ewala. Kwe kugamba, kitwalibwa ng’omuwendo ogusinga okuteebereza. Era olina okumanya nti mu mbeera ezisinga enkyukakyuka esuubirwa tekwatagana na ntuufu. Kino kiri bwe kityo kubanga tekisoboka kulagula bulungi biseera bya mu maaso buli kiseera.
Okusobola okubala okukyukakyuka okusoboka mu biseera eby’omu maaso, tekikwetaagisa kukozesa nsengekera. Okusinga, bamusigansimbi abalina obumanyirivu bakibalirira okusinziira ku mmeeza ezaakolebwa edda omuntu emabegako, era amawulire ago gaggyibwa ku muntu yenna akebera sitoowa. https://marketchameleon.com/volReports/VolatilityRankings – enkola y’okugaba obubonero ey’okubalirira okukyukakyuka:
Emu ku ngeri ezisinga okwettanirwa ez’okubalirira okukyukakyuka mu bwetwaze kwe kukozesa spreadsheets mu Excel. Kino kiyinza okukolebwa nga tukozesa omulimu gwa standard deviation. Okusobola okukola obulungi okubalirira kwonna, olina okukola okusinziira ku nteekateeka eyateekebwawo emabegako:
- Okusobola okutandika okubala enkyukakyuka, olina okuggulawo pulogulaamu ya Excel, esangibwa kumpi ku kompyuta zonna.
- Teeka data zonna eziriwo ku pulogulaamu, n’oluvannyuma oteekemu enkola gy’oyagala okubala okukyukakyuka n’enyingiza.
- Funa ekivaamu ky’oyagala mu kabonero akalaga omugatte.
Ekyokulabirako ky’okubalirira enkyukakyuka y’ebyafaayo eya Gazprom mu pulogulaamu ya Excel kyanjuddwa.