Bir işiň üstünlikli ösmegi üçin diňe bir girdejini däl, eýsem çykdajylary hem göz öňünde tutmaly. Çykdajylar bir gezek bölünýär we kesgitlenýär. Köplenç täze enjam satyn almak, önümleri giňeltmek bilen baglanyşykly. Telekeçiler köpden bäri OPEX we CAPEX ýaly terminler bilen işleýärler, nämäniň nämedigine düşünmek üçin käbir aýratynlyklar bilen tanyşmagyňyz maslahat berilýär.
OPEX näme (amal çykdajylary, amal çykdajylary) – umumy maglumat
Köp isleýän telekeçiler OPEX-iň nämedigini bilenoklar, şonuň üçin şifrlemekde ýalňyşýarlar. Terminologiýa, kompaniýanyň işinde ünsden düşürip bilmejek çykdajylary öz içine alýan amal çykdajylaryny aňladýar. Mysal üçin:
- jaýlary / enjamlary kärendesine tölemek;
- işgärleriň aýlygy;
- çig mal satyn almak;
- ätiýaçlandyryş tölegleri, salgyt salmak;
- kommunal hyzmatlary tölemek, beýleki amal çykdajylary.
OPEX-den başga-da, autsorsing hünärmenleriniň hyzmatlary üçin töleg. Mysal üçin, aklawçylar, programmistler bolup biler. “CapEx” -den tapawutlylykda, adaty çykdajylar belli bir döwrüň girdeji tarapyndan doly aýyrylýar.
CAPEX we OPEX – tapawut
CAPEX we OPEX göz öňünde tutsak, olaryň arasyndaky tapawut aşakdaky ýaly:
- Çykdajy görkezijileri . Düzgün bolşy ýaly, esasy çykdajylar üçin tölegler, OPEX bilen deňeşdirilende ep-esli mukdary aňladýar.
- Tölegleriň ýygylygy . Amal çykdajylarynyň aýlyk geçirimleri, maýany – çärýekde, ýylda bir gezek öz içine alýandygyna düşünmek möhümdir.
- Hasabatda görkeziň . Maýa çykdajylary yzygiderli aktiwleriň bahasyna geçirilýär we balans hasabatynyň “Maýa we ätiýaçlyklar” bölüminde köpeldilýär. Şol bir wagtyň özünde, “Opex” girdeji we ýitgi bölüminde görkezilýär.
Näme üçin maýa goýujy üçin OPEX-i göz öňünde tutmak möhümdir
Islendik kompaniýanyň eýeleri, girdejä salgyt salmagyň mukdaryny azaltmak üçin çykdajylaryň ep-esli azalmagy bilen gyzyklanýar. Şeýle-de bolsa, maýa goýujy arassa amal girdejisi barada ygtybarly maglumatlary bilmelidir. Şonuň üçin amal çykdajylary, ilkinji nobatda, çykdajylar nukdaýnazaryndan maglumatlaryň derňewidir. Maýa goýumçylary girdejiniň gysga möhletli bölegini we arassa girdejä täsirini seljermek nukdaýnazaryndan kompaniýanyň işine seredýärler. Netijede, ykdysady peýdalaryň bir wagtyň özünde ýokarlanmagy bilen koeffisiýentiň peselmegi kärhananyň ösüşinde oňyn tendensiýany görkezýär. Şol sebäpden, hakyky girdeji görkezijilerini görkezýän dolandyryş hasabatynyň maglumatlaryny we balansdaky “Girdeji we ýitgi barada hasabat” goşundysyny öwrenmeli.
Belli bir kompaniýanyň OPEX-ni nädip öwrenmeli, nireden tapmaly we näme gözlemeli
Amal çykdajylarynyň esasy wezipesi, kärhananyň ösüşine ýaramaz täsir etmeýän, şol bir wagtyň özünde amal girdejileriniň derejesine ýetmek bilen ösüş depgini bilen bir wagtda umumy görkezijini döretmekdir. Jemi mukdar aşakdaky faktorlara bagly:
- öndürilen we satylan harytlaryň mukdaryna gatnaşygy . Önümçilik kuwwatynyň we satuwyň ýokarlanmagy, çykdajylary azaltmak bilen üýtgeýän çykdajylaryň köpelmegine kepillendirilýär;
- Amal döwrüniň umumy gymmaty iň az dowamlylyk, näçe gysga bolsa, karz borçnamalaryny üzmek, önümleri saklamak, kompaniýanyň içinde çig malyň tebigy ýitmegi üçin çykdajylar şonça pes bolar;
- işgärleriň hakyky öndürijilik görkezijileri . Bu zähmet hakynyň bahasyna gönüden-göni täsir edýär;
- önümçilik aktiwleriniň amortizasiýa derejesi .
Mundan başga-da, adatça: daşarky faktorlara üns bermek talap edilýär:
- ýurtda önüm bahalarynyň ösüş depgini;
- sarp ediş harytlarynyň we hyzmatlarynyň içerki bazaryndaky hakyky ýagdaý;
- aýlyk kärende töleginiň ýokarlanmagy.
Şeýle hem kärhananyň maliýe ýüküniň awtomatiki ýokarlanmagyna getirýän salgyt stawkalarynyň ýokarlanmagyny göz öňünde tutmalydyrys.
Hasaplama formulasy
Amal girdejisiniň sap böleginiň bahasyny kesgitlemek üçin formulany ulanmaly:
NH u003d VP – ORA-da
- VP – jemi girdeji;
- ORA-da – amal çykdajylary.
Jemi girdeji goşulan baha üçin salgytsyz girdejini öz içine alýar. Amal çykdajylary öz içine almaýar:
- bar bolan amortizasiýa – esasy çykdajylara goşulýar;
- açyk karzlar boýunça hasaplanan göterimler.
Amalyň bahasy formula bilen kesgitlenýär:
Cor = OR / VPx100%. Alnan baha, kompaniýanyň durnukly işini guramaga gönükdirilen alnan girdejiniň hakyky göterimini görkezýär. Arassa girdejiniň ösüşi Cor-yň azalmagyna we bir wagtyň özünde jemi girdejiniň ýokarlanmagyna getirýär. Amal girdejisi, girdejiniň kompaniýanyň girdejisine görkezilen göterim derejesini görkezýän girdeji derejesini aňladýar. Kärhananyň maliýe ýagdaýy we tutuşlygyna durnuklylygy GCD-e gönüden-göni baglydyr. Hasaplama formula boýunça amala aşyrylýar:
Nop = OD / VPx100,
OD hakyky girdeji bilen amal çykdajylarynyň arasyndaky tapawudy üpjün edýän girdeji.
Üns beriň: amal girdejisi we salgytdan öňki peýdasy birmeňzeş düşünje däl.
Adaty ýalňyşlyklary ýok etmek üçin belli bir mysalda hasaplamak maslahat berilýär. Kompaniýa ýük daşamak guramasy üçin hyzmatlar bilen meşgullanýar. Başlangyç maglumatlar:
- ofis üçin töleg (kärende tölegi) – 1,275 million rubl;
- kärende şertnamasy boýunça awtoulag duralgasy üçin töleg – 637 müň rubl;
- ulaglar üçin ätiýaçlyk şaýlaryny satyn almak – 450 müň rubl;
- hakyna tutulan işgärleriň aýlygy – 6,45 million rubl;
- bank hyzmatlaryny almak – 37,5 müň rubl;
- öýjükli aragatnaşyk üçin töleg – 412,5 müň rubl;
- beýleki çykdajylar – 525 müň rubl;
- Jemi girdeji 12 million rubl.
Hasaplama aşakdaky ýaly amala aşyrylýar: OD = 1.275 + 0.637 + 0.45 + 6.45 + 0.0375 + 0.4125 + 0.525 = 9,78 million rubl. Alnan maglumatlaryň esasynda koeffisiýent hasaplanýar: Kor = 9,78 / 12 = 81.5%. Bu ýagdaýda amal girdejisiniň mukdary: 21,78 million rubl. (9.78 + 12). Kada 18,4% (21,78 / 12). Şonuň üçin amal girdejisi bar bolan jemi girdejiniň 18,4% -inde kesgitlenýär. Alnan maglumatlaryň kömegi bilen galan 81,6% -iniň kompaniýa tarapyndan amal çykdajylaryny ýapmak üçin ulanylýandygyny ynam bilen aýdyp bileris.
Salgylanma: girdejiniň tizligini üýtgetmek prosesi gönüden-göni dinamikada yzarlamak maslahat berilýär. Görkezijiniň köpelen ýagdaýynda, belli bir işiň girdejiliginiň çalt ösmegi barada arkaýyn gürleşip bileris.
Mundan başga-da, girdejiniň derejesi gönüden-göni kompaniýanyň çägine baglydyr. Göz öňünde tutulýan mysalda, amal çykdajylary bolmazdan bar bolmak mümkinçiliginiň ýoklugy sebäpli görkeziji ep-esli ýokarlanmaýar. Netijede, hünärmenler işleriň aýratynlyklarynyň hasaplamalar wagtynda göz öňünde tutulmaly esasy faktor hasaplanýandygyny bellediler.
