ވިޔަފާރިއެއް ކާމިޔާބުކަމާއެކު ކުރިއެރުވުމަށްޓަކައި، އާމްދަނީއަށް އެކަނި ނޫން، ހަރަދުތަކަށްވެސް ރިއާޔަތްކުރަން ޖެހެއެވެ. ހަރަދުތައް ބަހާލެވިފައިވަނީ އެއްފަހަރާ ކުރާ ޚަރަދުތަކާއި ފިކްސްޑް ގޮތަކަށެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް އެއީ އާ ސާމާނު ގަތުމާއި، އުފެއްދުންތައް ފުޅާކުރުމެވެ. ވިޔަފާރިވެރިން ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން އޮޕެކްސް އާއި ކެޕެކްސް ފަދަ ޝަރުތުތަކާއެކު ހިންގަމުން އަންނައިރު، އެއީ ކޮން އެއްޗެއްކަން ދެނެގަތުމަށްޓަކައި، ބައެއް ފީޗާސްތަކަށް އަހުލުވެރިވުމަށް ލަފާދެމެވެ.
- އޮޕެކްސް އަކީ ކޮބައިތޯ (އޮޕަރޭޓިންގ އެކްސްޕެންޑްސް، އޮޕަރޭޝަނަލް އެކްސްޕެންޑިޗަރ) – އާންމު މަޢުލޫމާތު
- ކެޕެކްސް އާއި އޮޕެކްސް – ތަފާތު
- އިންވެސްޓަރަކަށް އޮޕެކްސް އަށް ވިސްނުން މުހިންމީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
- ވަކި ކުންފުންޏެއްގެ އޮޕެކްސް ދިރާސާކުރާނެ ގޮތާއި، ހޯދާނެ ތަނެއް އަދި ބަލަންވީ ކޮން އެއްޗެއްކަން
- ހިސާބުކުރުމުގެ ފޯމިއުލާ
އޮޕެކްސް އަކީ ކޮބައިތޯ (އޮޕަރޭޓިންގ އެކްސްޕެންޑްސް، އޮޕަރޭޝަނަލް އެކްސްޕެންޑިޗަރ) – އާންމު މަޢުލޫމާތު
ގިނަ ވިޔަފާރިވެރިންނަށް އޮޕެކްސް އަކީ ކޮބައިކަން ނޭނގޭތީ، ޑިކްރިޕްޓް ކުރާއިރު ގޯސްތައް ހެދޭތީ އެވެ. އެ ޓާމިނަލޮޖީން ދޭހަވަނީ އޮޕަރޭޓިން ކޮސްޓްސް ކަމަށާއި އޭގެ ތެރޭގައި ކުންފުންޏެއްގެ އޮޕަރޭޝަންތަކުގައި އަޅާނުލާ ނުލެވޭނެ ހަރަދުތައް ހިމެނޭ ކަމަށެވެ. މިސާލަކަށް:
- ތަންތަން/އިކުއިޕްމަންޓް ކުއްޔަށް ދިނުމަށް ފައިސާ ދެއްކުން؛
- މުވައްޒަފުންނަށް ޕޭރޯލް؛
- ރޯ މެޓީރިއަލް ގަތުން؛
- އިންޝުއަރެންސް ޕޭމަންޓްސް، ޓެކްސް ނެގުން؛
- ޔުޓިލިޓީސް އަށް ފައިސާ ދެއްކުން، ހިންގުމުގެ އެހެން ހަރަދުތައް.
އޮޕެކްސްގެ އިތުރުން އައުޓްސޯސިން ސްޕެޝަލިސްޓުންގެ ހިދުމަތަށް ފައިސާ ދެއްކުން ހިމެނެ އެވެ. މިސާލަކަށް ވަކީލުން، ޕްރޮގްރާމަރުން ވެދާނެ އެވެ. ކެޕްއެކްސްއާ ހިލާފަށް އޮޕަރޭޓިން ހަރަދުތައް ވަކި މުއްދަތެއްގެ އާމްދަނީ ފަރާތުން ފުރިހަމައަށް އުނިކުރަން ޖެހޭއިރު، އެއީ ގަވާއިދުން ކުރާ ކަމެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. 
ކެޕެކްސް އާއި އޮޕެކްސް – ތަފާތު
ކެޕެކްސް އާއި އޮޕެކްސް އަށް ބަލާއިރު، އެދެމެދުގައިވާ ތަފާތަކީ ތިރީގައި މިވާ ގޮތަށެވެ.
- ޚަރަދު ނިޝާންތައް . އުސޫލެއްގެ ގޮތުން ކެޕިޓަލް ހަރަދުތަކަށް ފައިސާ ދެއްކުމުން ދޭހަވަނީ އޮޕެކްސްއާ އަޅާބަލާއިރު ބޮޑެތި އަދަދުތަކެކެވެ.
- ފައިސާ ދެއްކުމުގެ ގިނަ ފަހަރު . އޮޕަރޭޓިންގ ހަރަދުތަކުގެ ތެރޭގައި މަހުން މަހަށް ޓްރާންސްފާ، ކެޕިޓަލް – ކުއާޓަރަކަށް އެއްފަހަރު، އަހަރަކު ހިމެނޭކަން ވިސްނަން މުހިންމެވެ.
- ރިޕޯޓްކުރުމުގައި ދައްކާލުން . ކެޕިޓަލް ހަރަދުތައް ނިޒާމީ ގޮތެއްގައި އެސެޓްތަކުގެ އަގަށް ބަދަލުކޮށް ބެލެންސް ޝީޓްގެ “ކެޕިޓަލް އެންޑް ރިޒާވްސް” ބައިގައި ނަކަލުކުރުން. ހަމައެއާއެކު އޮޕެކްސް ލިސްޓްކޮށްފައިވަނީ ޕްރޮފިޓް އެންޑް ލޮސް ބައިގައެވެ.
އިންވެސްޓަރަކަށް އޮޕެކްސް އަށް ވިސްނުން މުހިންމީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
ކޮންމެ ކުންފުންޏެއްގެ ވެރިން ޝައުގުވެރިވަނީ ފައިދާއިން ނަގާ ޓެކްސްގެ އަދަދު މަދުކުރުމަށްޓަކައި ހަރަދުތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް އިންވެސްޓަރަށް ސާފު އޮޕަރޭޓިން އާމްދަނީއާ ބެހޭ އިތުބާރު ހުރި މައުލޫމާތު އެނގެން ޖެހެ އެވެ. އެހެންކަމުން ހިންގުމުގެ ހަރަދަކީ މުހިންމު ގޮތެއްގައި ހަރަދުގެ ގޮތުން ޑޭޓާ ތަހުލީލުކުރުމެވެ. އިންވެސްޓަރުން ކުންފުނީގެ ހަރަކާތްތަކަށް ބަލަނީ އާމްދަނީގެ ކުރު މުއްދަތުގެ ބައި ތަހުލީލުކުރުމާއި ސާފު ފައިދާއަށް ކުރާ އަސަރު ތަހުލީލުކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އިގްތިސާދީ ފައިދާ އެއްފަހަރާ އިތުރުވުމާއެކު ކޯއެފިޝަން ދަށްވުމަކީ ވިޔަފާރި ތަރައްގީކުރުމުގައި ހެޔޮ ޓްރެންޑެއް އޮތްކަން ދައްކުވައިދޭ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން މެނޭޖްމަންޓް ރިޕޯޓިންގގެ ޑޭޓާއާއި ރިއަލް އިންކަމް އިންޑިކޭޓަރސް ދައްކުވައިދޭ ބެލެންސް ޝީޓް “ޕްރޮފިޓް އެންޑް ލޮސް ސްޓޭޓްމަންޓް” ގެ އެޕެންޑިކްސް ދިރާސާކުރަންޖެހެއެވެ.
ވަކި ކުންފުންޏެއްގެ އޮޕެކްސް ދިރާސާކުރާނެ ގޮތާއި، ހޯދާނެ ތަނެއް އަދި ބަލަންވީ ކޮން އެއްޗެއްކަން
ހިންގުމުގެ ހަރަދުތަކުގެ މައިގަނޑު މަސައްކަތަކީ، އެއްފަހަރާ ހިންގުމުގެ އާމްދަނީގެ ފެންވަރަށް ވާސިލްވުމާއެކު، ވިޔަފާރީގެ ތަރައްގީއަށް ނޭދެވޭ އަސަރެއް ނުކުރާ ގްރޯތް ރޭޓްތަކާ އެއްވަގުތެއްގައި ޖުމްލަ އިންޑިކޭޓަރެއް އުފެއްދުމެވެ. ޖުމްލަ އަދަދު ބިނާވެފައިވަނީ ތިރީގައިވާ ކަންކަމުގެ މައްޗަށެވެ.
- އުފައްދާ އަދި ވިއްކާ މުދަލުގެ ވޮލިއުމްތަކުގެ ނިސްބަތް . އުފެއްދުމުގެ ޤާބިލުކަމާއި ވިއްކުން އިތުރުވުމުން، ބަދަލުވާ ޚަރަދުތައް އިތުރުވެ، ޚަރަދުތައް ކުޑަކުރެވޭނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން ލިބިފައިވުން؛
- ހިންގުމުގެ މުއްދަތުގެ ޖުމްލަ އަގަކީ އެންމެ ކުޑަ މުއްދަތެއް، އެ މުއްދަތު ކުރުވިވަރަކަށް، ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ ވާޖިބުތައް ދެއްކުމާއި، އުފެއްދުންތައް ރައްކާކުރުމާއި، ކުންފުނީގެ ތެރޭގައި ރޯ މެޓީރިއަލްގެ ގުދުރަތީ ގެއްލުން ފަދަ ހަރަދުތައް ކުޑަވުން؛
- މުވައްޒަފުންގެ ރިއަލް ޕާފޯމަންސް އިންޑިކޭޓަރސް . މިކަމުގެ ސަބަބުން ސީދާ އުޖޫރައަށް ކުރާ އަގަށް އަސަރު ކުރެއެވެ؛
- އުފެއްދުމުގެ މުދަލުގެ އަގު ދަށްވާ މިންވަރު .
މީގެ އިތުރުން ބޭރުފުށުގެ ކަންކަމަށް ސަމާލުކަން ދޭން ޖެހޭއިރު، އެ ކަންކަމަށް އާންމުކޮށް ކިޔަނީ؛
- ރާއްޖޭގައި އުފެއްދުންތަކުގެ އަގުތައް ކުރިއަރާ މިންވަރު؛
- ކޮންސިއުމަރ ގޫޑްސް އަދި ހިދުމަތްތަކުގެ އެތެރޭގެ ބާޒާރުގައި ކަންކަމުގެ ހަގީގީ ހާލަތު؛
- މަހު ކުލި އިތުރުވާ ރޭޓް.
އަދި ޓެކްސް ރޭޓްތައް އިތުރުވުމުން، އެކަމުގެ ސަބަބުން އޮޓޮމެޓިކުން ވިޔަފާރިއަށް މާލީ ބުރަ އިތުރުވެގެންދާ ކަމަށް ވެސް ރިއާޔަތް ކުރަން ޖެހެ އެވެ.
ހިސާބުކުރުމުގެ ފޯމިއުލާ
އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމްގެ ސާފު ބައިގެ އަގު ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި، މި ފޯމިއުލާ ބޭނުންކުރަން ޖެހެއެވެ:
NH u003d VP – OR, in which
- ވީޕީ – ޖުމްލަ ފައިދާ؛
- ނުވަތަ – ހިންގުމުގެ ހަރަދުތައް.
ޖުމްލަ ފައިދާގެ ތެރޭގައި ވެލިއު އެޑެޑް ޓެކްސް (ވެޓް) ނުނަގާ އާމްދަނީ ހިމެނެ އެވެ. އޮޕަރޭޓިންގ ކޮސްޓްތަކުގައި ނުހިމެނޭ:
- ލިބެންހުރި ޑިޕްރިޝިއޭޝަން – ކެޕިޓަލް ހަރަދުތަކުގައި ހިމެނޭ؛
- އޯޕަން ލޯނުތަކުން ލިބޭ އިންޓަރެސްޓް.
އޮޕަރޭޓިންގ ކޮސްޓް ރޭޝިއޯ ކަނޑައެޅެނީ ފޯމިއުލާއިންނެވެ:
Cor = OR / VPx100%. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ލިބޭ އަގު ދައްކުވައިދެނީ ކުންފުނީގެ ސްޓޭބަލް އޮޕަރޭޝަން އިންތިޒާމު ކުރުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ލިބޭ އާމްދަނީގެ ހަގީގީ އިންސައްތައެވެ. ސާފު އާމްދަނީ އިތުރުވުމުން ކޯރު ދަށްވެ، އެއްފަހަރާ ޖުމްލަ ފައިދާ އިތުރުވެގެންދެއެވެ. އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމް ރޭޓުން ދޭހަވަނީ އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމްގެ އެކްސްޕްރެސްޑް ޕަސެންޓް ރޭޝިއޯ ކުންފުނީގެ ފައިދާއަށް ދައްކުވައިދޭ ފައިދާގެ މިންވަރެކެވެ. މުޅި ވިޔަފާރީގެ މާލީ ހާލަތާއި ހަމަޖެހުމަކީ ސީދާ ޖީސީޑީގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ކަމެކެވެ. މި ހިސާބުކުރުން ކުރިއަށް ގެންދަނީ:
Nop = OD / VPx100 ގެ ފޯމިއުލާގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން، އޭގައި
އޯޑީ އަކީ އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމް، ރިއަލް އާމްދަނީއާއި އޮޕަރޭޓިންގ ކޮސްޓްސް އާއި ދެމެދުގައިވާ ތަފާތު ފޯރުކޮށްދީގެންނެވެ.
މުހިންމު: އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމް އާއި ޕްރީ ޓެކްސް ބެނެފިޓް އަކީ އެއްގޮތް ކޮންސެޕްޓްތަކެއް ނޫނެވެ.
އާދައިގެ ގޯސްތައް ނައްތާލުމަށްޓަކައި ވަކި މިސާލެއްގެ މައްޗަށް ހިސާބު ހެދުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. އެ ކުންފުނިން މަސައްކަތް ކުރަނީ ކާގޯ ދަތުރުފަތުރުގެ ކަންކަން އިންތިޒާމް ކުރުމަށް ހިދުމަތް ދިނުމެވެ. ފުރަތަމަ ޑޭޓާ:
- އޮފީހަށް ފައިސާ ދެއްކުން (ކުލި) – 1.275 މިލިއަން ރުފިޔާ؛
- ކުއްޔަށް ދިނުމުގެ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ޕާކިން ފީ – 637 ހާސް ރޫބަލް؛
- އުޅަނދުފަހަރަށް ބޭނުންވާ ސްޕެއާ ޕާޓްސް ގަތުން – 450 ހާސް ރޫބަލް؛
- ވަޒީފާއަށް ނެގޭ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ – 6.45 މިލިއަން ރޫބަލް؛
- ބޭންކިންގ ޚިދުމަތް ލިބިގަތުން – 37.5 ހާސް ރޫބަލް؛
- ސެލްއުލަރ ކޮމިއުނިކޭޝަން އަށް ފައިސާ ދެއްކުން – 412.5 ހާސް ރޫބަލް؛
- އެހެނިހެން ހަރަދުތައް – 525 ހާސް ރޫބަލް؛
- ޖުމްލަ ފައިދާއަކީ 12 މިލިއަން ރޫބަލް އެވެ.
މި ހިސާބުކުރުން ކުރިއަށް ގެންދަނީ ތިރީގައިވާ ގޮތަށެވެ: އޯޑީ = 1.275 + 0.637 + 0.45 + 6.45 + 0.0375 + 0.4125 + 0.525 = 9.78 މިލިއަން ރޫބަލް. ލިބިފައިވާ ޑޭޓާއަށް ބިނާކޮށް، ކޯއެފިޝަން ކަނޑައެޅެނީ: Kor = 9.78/12 = 81.5%. މި ހާލަތުގައި އޮޕަރޭޓިން އާމްދަނީގެ އަދަދަކީ: 21.78 މިލިއަން ރޫބަލް އެވެ. (9.78 + 12) އެވެ. ނޯރމް އަކީ %18.4 (21.78/12) އެވެ. އެހެންކަމުން އޮޕަރޭޓިންގ އިންކަމް ކަނޑައެޅިފައިވަނީ ލިބެންހުރި ޖުމްލަ ފައިދާގެ %18.4 އަށެވެ. ލިބިފައިވާ ޑޭޓާގެ ސަބަބުން، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޔަޤީންކަމާއެކު ދަންނަވާލެވޭނީ، ބާކީ ހުރި %81.6 އަކީ، ކުންފުނިން ހިންގުމުގެ ހަރަދުތައް ފޫބެއްދުމަށް ބޭނުންކުރާ އެއްޗެއް ކަމަށް.
ރިފަރެންސް: އާމްދަނީގެ ރޭޓް ބަދަލުކުރުމުގެ ޕްރޮސެސް ސީދާ ޑައިނަމިކްސްގައި ޓްރެކް ކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ލަފާދެއެވެ. އިންޑިކޭޓަރ އިތުރުވާ ޙާލަތުގައި، ވަކި ވިޔަފާރިއެއްގެ ފައިދާ ހަލުވިކަމާއެކު ކުރިއަރާ ކަމުގެ ވާހަކަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު ވާހަކަ ދެއްކޭނެ.
މީގެ އިތުރުން އާމްދަނީގެ ރޭޓް ސީދާ ބަރޯސާވެފައިވަނީ ކުންފުނީގެ ދާއިރާގެ މައްޗަށެވެ. މިގޮތުން ބަލާއިރު، އިންޑިކޭޓަރ މާބޮޑުތަނުން އިތުރު ނުވާއިރު، އެއީ އޮޕަރޭޓިންގ ހަރަދުތައް ނެތި ވުޖޫދުގެ ފުރުޞަތު ނެތުމުންނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ތަޖުރިބާކާރުން ފާހަގަކުރައްވާ ގޮތުގައި މަސައްކަތުގެ ވަކި ކަންކަމަކީ ހިސާބުތައް ހެދުމުގެ ތެރޭގައި ރިއާޔަތްކުރަންޖެހޭ އަސާސީ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެ އެވެ.
