CAPEX ke eng mme ke hobane’ng ha e le bohlokoa ho motsete – mehlala

Leano le pepeneneng la bo-rakhoebo le thusa bo-ramatsete ho felisa leeme khethong ea balekane. Likhamphani li sebelisa phaello ho latela sepheo. Ba tsetela ho nts’etsopele, ho ntlafatsa litšenyehelo tse tloaelehileng.

CAPEX ke eng – ka mantsoe a bonolo mabapi le ho rarahana

Capital expenditure (CAPEX) ke chelete e sebelisoang ke k’hamphani e reretsoeng ho reka thepa eo e seng ea hona joale e sebetsang nako e fetang selemo. Tšehetso ea nako e telele ea lichelete e fana ka monyetla oa ho fumana thepa e tsitsitseng. Sephetho sa matsete a khoebo ke ho etsa phaello ha ho tsetela liindasteri tse sebelisang chelete e ngata. Tsena ke oli le khase, matla, makala a merafo, metallurgy. Hape ho na le litšenyehelo tse boima ba mosebetsi, tse kenyelletsang ho sebelisa chelete litšebeletsong, thepa ea thekiso. Boholo ba matsete bo ka har’a lihlahisoa tse rekisoang. Matsete ka mekhoa ea tlhahiso, ntlafatso ea bona ea sejoale-joale, e tlameha ho boloka tataiso ea sepheo sa phaello, e baloe bokamoso.
Matlotlo ao e seng a hona jwale a arotswe ka mefuta e mmedi: matlotlo a tsitsitseng le matlotlo a sa tshwareheng (IA). Lintho tsa ts’ebetso ea kelello ea khoebo li ka ba le boleng bo tlisang phaello nakong e tlang. Mananeo, datha, matšoao a khoebo a kenyelletsa litšenyehelo tsa nako le nako. CAPEX e hlahisa phaello ka ho eketsa boleng ba ho holisa mesebetsi, ho eketsa thekiso, ho hohela batseteli ba bacha.

CAPEX le OPEX – phapang ke efe

Ho fapana le litšenyehelo tsa lichelete, OPEX ke litšenyehelo tsa ho tsamaisa mesebetsi. Litšenyehelo tsa ts’ebetso li amana le litšenyehelo tsa thepa, tsamaiso, litlhoko tsa khoebo tsa khoebo. Bohlokoa ba OPEX bakeng sa k’hamphani bo tsejoa ka kakaretso, bo khethoa ke tlhoko ea nako ea tlaleho. Ts’ebetso e sa sitisoeng ea khoebo e ka khoneha ka moralo o ts’oanang oa litšenyehelo tsa ts’ebetso, tse ngotsoeng ka mokhoa oa ho theoha ha boleng ka tatellano, ka mor’a ho kenya chelete ka har’a balance sheet. Mokhatlo o lefella rente ea libaka, ho fana ka thepa, lisebelisoa. Basebetsi ba fumana meputso. Chelete e ea ho cashier, ho akhaonto ea hona joale e le chelete. Phaello e ea fokotseha haeba OPEX e eketseha. Litsebi tsa moruo tsa k’hamphani li leka ho fokotsa litšenyehelo tsa ts’ebetso e le ho eketsa phaello.
Mofuta oa ts’ebetso ea khoebo, mofuta oa nako e telele oa merero e ama karo-karolelano ea CAPEX le OPEX. Baetapele ba khoebo ba etsa liqeto tsa matsete ba ipapisitse le nts’etsopele e lebelletsoeng pele. Ka mohlala, ho fumana sebaka sa thepa ho ka nkoa ka litsela tse peli, ho itšetlehile ka mosebetsi oa k’hamphani nakong e tlang. Khampani e nyane e tla rua molemo ho feta ka khiriso. Khoebo e kholo e nang le thahasello ea ho hohela bo-ramatsete e tla reka moaho e le ho fokotsa litšenyehelo tsa nako e tlang, hammoho le ho khona ho rekisa meaho ka theko e tlase. Chelete ea selemo le selemo e tla koahela ka potlako litšenyehelo tsa lichelete. Khampani e tla rua molemo ka ho khetha ho eketsa CAPEX ka ho fokotsa litšenyehelo tsa ts’ebetso. Phapano lipakeng tsa CAPEX le OPEX ke tse latelang:

1. Chelete ea litšenyehelo . Matsete a lichelete a kenyelletsa chelete e ngata.
2. Nako ea ho lefa . Litšenyehelo tsa ts’ebetso li etsoa khafetsa, chelete e ngata ka mor’a lilemo tse seng kae kapa selemo le selemo.
3. Tlaleho e etsoa likarolong tse fapaneng tsa tekanyo ea tekanyo . OPEX e bonahala litefong tsa ts’ebetso, CAPEX e teng setatementeng sa phallo ea chelete.
4. Mehloli e sa tšoaneng ea lichelete . CAPEX le OPEX li nka chelete ho tsoa ho capital kapa lekeno, ka ho latellana.

Ho bohlokoa hore motseteli oa poraefete a tsebe matšoao a lits’enyehelo tse ntseng li nahanoa e le hore a bale karo-karolelano ea boleng ba thepa le phaello ea kakaretso ea khamphani.

Ke hobane’ng ha ho le bohlokoa hore motseteli a nahane ka CAPEX

CAPEX e ka fana ka tlhahisoleseding ho batseteli mabapi le merero ea lichelete tsa lichelete, ho fumaneha ha chelete ea mahala eo k’hamphani e ikemiselitseng ho e sebelisa bakeng sa nts’etsopele ea tlhahiso. Khampani e aba liphaello ka ho lefa meputso kapa ka ho tšehetsa ka lichelete ho fumana thepa e sa fetoheng. Keketseho ea tšebeliso ea chelete e fokotsa chelete e tloaelehileng, e fokotsa boleng ba likarolo. Ka hona, batseteli ba hlahloba li-portfolio tsa bona. Hlokomela! CAPEX e etselitsoe nts’etsopele ea khoebo, ho eketsa phaello nakong e tlang. Ho fokotseha ha meputso ho etsahala molemong oa ho fumana phaello e kholo nakong e tlang. Ka mokhoa o sa thabiseng lichelete tsa nako e telele li nkoa haeba ho na le lipelaelo mabapi le katleho ea tsona, ho na le kotsi ea ho lahleheloa ke chelete. Ka mohlala, ka phaello ea chelete ea 15%, ha ho utloahale ho tsetela mererong e fokolang haholo. Liketso tse joalo li tla lebisa ntlafatsong ea batseteli mererong ea bona, e reretsoeng ho fumana liabo. Bo-ralichelete ba thahasella ho eketsa katleho ea k’hamphani eo ba sebelisanang le eona. Maikutlo a bona a ka ‘na a se ke a lumellana le tsamaiso ea k’hamphani haeba ho na le ho se lumellane ka tsoelo-pele ea nako e tlang ea indasteri. CAPEX ea hlokahala bakeng sa likhoebo ho ntlafatsa lisebelisoa, ho boloka bokhoni ba tlhahiso. Haeba u sa tsosolose matlotlo a tsitsitseng, joale ho na le ho fokotseha ha lisebelisoa, ho fokotseha ha tlhahiso nakong e tlang. Ka hona, ho bohlokoa ho boloka tekano lipakeng tsa CAPEX le OPEX. CAPEX le OPEX ke eng ka mantsoe a bonolo, foromo le lipalo, tlhaloso ka mantsoe a bonolo: https://youtu.be/cPwlp3-NHZI haeba ho na le ho se lumellane ka tsoelo-pele ea kamoso ea indasteri. CAPEX ea hlokahala bakeng sa likhoebo ho ntlafatsa lisebelisoa, ho boloka bokhoni ba tlhahiso. Haeba u sa tsosolose matlotlo a tsitsitseng, joale ho na le ho fokotseha ha lisebelisoa, ho fokotseha ha tlhahiso nakong e tlang. Ka hona, ho bohlokoa ho boloka tekano lipakeng tsa CAPEX le OPEX. CAPEX le OPEX ke eng ka mantsoe a bonolo, foromo le lipalo, tlhaloso ka mantsoe a bonolo: https://youtu.be/cPwlp3-NHZI haeba ho na le ho se lumellane ka tsoelo-pele ea kamoso ea indasteri. CAPEX ea hlokahala bakeng sa likhoebo ho ntlafatsa lisebelisoa, ho boloka bokhoni ba tlhahiso. Haeba u sa tsosolose matlotlo a tsitsitseng, joale ho na le ho fokotseha ha lisebelisoa, ho fokotseha ha tlhahiso nakong e tlang. Ka hona, ho bohlokoa ho boloka tekano lipakeng tsa CAPEX le OPEX. CAPEX le OPEX ke eng ka mantsoe a bonolo, foromo le lipalo, tlhaloso ka mantsoe a bonolo: https://youtu.be/cPwlp3-NHZI

CAPEX kapa OPEX, seo u ka se bolelang – mohlala

Lik’hamphani tse ngata li khetha ho hira sebaka sa ofisi. Ha se libaka tsohle tse hiriloeng tse fihlelang litlhoko tsa k’hamphani. Batsamaisi ba etsa liqeto mabapi le ntlafatso, morero oa liphetoho o ntse o ntlafatsoa. Ha re shebeng mohlala oa matsete a khoebo e nyane ea tlhahiso e hlahisang li-supplement tsa lijo. Katoloso ea Neovit e ne e hloka keketseho ea basebetsi. Palo ea liak’haonte e eketsehile. Ho netefatsa mosebetsi oa boleng ba basebetsi, ho ne ho hlokahala ho kenya mamati a eketsehileng le li-partitions. Kamora ho fela ha nako ea khiriso, ho qhaqha ho ke ke ha khoneha. Potso e hlaha mokhoa oa ho ela hloko litšenyehelo tsa khoebo, moo ho ka bonts’ang litšenyehelo. Nahana ka boikamahanyo le ditlhoko tsa IAS 16 ho bona hore na ditjeho di ka amahanngwa le CAPEX.

Neovit e ka arola ditjeho tlasa CAPEX kaha di fihlella ditlhoko tsa IAS 16. Litsenyehelo tsa ho aha mabota a karohano le ho reka le ho kenya mamati li hlalosoa e le litšenyehelo tsa nchafatso ea thepa, polante le thepa. Seteitemente sa phallo ea chelete ea IFRS se bontša CAPEX ea k’hamphani. Nahana ka karoloana ea ts’ebetso ea matsete ka litšenyehelo tsa capital, tse arotsoeng ka matlotlo a tsitsitseng le matlotlo a sa tšoareheng ka lilemo. Lichelete ke liranta tse limilione tsa US.

Sepheo se seholo sa mosebetsi oa khoebo ke ho etsa phaello. Litšenyehelo tsa CAPEX le OPEX li lokela ho etsoa ka tsela ea ho laola, ho se lumelle liphello tse mpe tsa lichelete mosebetsing oa khoebo.