Simpleönekeý sözler bilen REPO geleşigi, nähili işleýändigi, şertnamanyň peýdasy näme

Satyn almak şertnamasy näme we REPO şertnamasy nähili işleýär? Maliýe dünýäsinde köp dürli amallar, satyn almak, satmak, alyş-çalyş (barter) bar. Olaryň arasynda gysga möhletli karzy göz öňünde tutýan REPO amallary (satyn almak şertnamasy), soň bolsa maliýe aktiwlerini satyn almak bar. Şeýle geleşik lombarddaky karza meňzeýär, diňe karz alyjy karz boýunça göterim almaýar, ýöne zadyny yzyna gaýtarmak üçin köp gazanç edýär.
REPO maliýe alyş-çalyş dünýäsinde zerur zat. Bu geleşigiň netijesinde dünýädäki millionlarça söwdagär girdeji hökmünde görýän gymmatly kagyzlaryny satyn almak üçin pul tapýar. REPO-ny jemlemek şeýle aňsatmy, munuň üçin näme gerek we şertnama baglaşylanda haýsy faktorlary göz öňünde tutmaly – ähli makalalar şu makalada aýan ediler.

REPO amaly

REPO geleşigi, satyn almak borjy bolan maliýe aktiwlerini satmak we satyn almak üçin şertnama. Düzgün bolşy ýaly, geleşikler gije amala aşyrylýar we yzyna gaýtarmak ertesi irden ýa-da günortan amala aşyrylýar. Başgaça aýdylanda, bu gysga möhletli karz, maliýe aktiwleri görnüşinde girew goýulýar: paýnamalar, obligasiýalar. REPO-nyň artykmaçlyklary geleşigiň iki tarapy üçin faktorlar:

1. Satyjy , köplenç söwdagär, serişdeleri gyzyl lentasyz alýar.
2. Satyn alyjy , adatça dellal , kesgitlenen nyrhda we minimal töwekgelçilikde maýa goýýar.

REPO amallary haýsy ýagdaýlarda ulanylýar?

Maýa goýujy diňe edara görnüşli tarap bilen şertnama baglaşýar. Köplenç alyjy hökmünde çykyş edýär: dellal, bank, dolandyryjy, diler we ş.m. Söwdanyň birnäçe görnüşi bilen karz zerurlyga öwrülýär. Düzgün bolşy ýaly:

1. Maliýe serişdeleriniň çetleşdirilmegi aksiýalaryň we beýleki gymmatly kagyzlaryň uly rol oýnaýan puluň yzyna alynmagydyr.
2. Margin söwdasy – pozisiýany geçirmek.
3. Merkezi agent bilen bazarda söwda .

Pul alanda REPO şertnamasy nähili işleýär?

Köp edara görnüşli taraplar obligasiýalary, paýnamalary we beýleki gymmatly kagyzlary alyp karz berýärler. Karzdan alnan pul şahsy peýdalanmak üçin şahsy hasabyňyza alynýar. Bir adama berlen puluň iň ýokary mukdary, başlangyç töwekgelçilik derejesi – arzanladyş bilen bir howpsuzlygyň bahasyna deňdir.
REPO bazaryna kabul edilen gymmatly kagyzlar [/ caption]

Geleşik amallary

Ilkibaşda iki bölekden ybarat şertnama baglaşylýar: Bu resminama esaslanyp, satyjy maliýe aktiwlerini alyja geçirýär, satyjy olary bellenilen senede kabul etmegi we öňünden kesgitlenen mukdary tölemegi öz üstüne alýar.
Şertnamada görkezilen senede maýa goýujy paýnamalary satyja gaýtaryp berýär we hak töleýär. Aýlyk, bir exchangeadaky maliýe aktiwleriniň başlangyç bahasyndan tapawutlanyp biler. REPO birbada iki amal geçirýär: gymmatly kagyzlarda we ekspeditor şertnamasynda.

REPO amallarynyň klassifikasiýalary – göni we ters

Häzirki wagtda amallaryň iki görnüşi bar: göni we ters repos.

1. Göni satyn alyş amallary göz öňünde tutýar: karz alan adam, paýnamalaryny bellenilen günde satyn alýar.
2. Ters REPO-lar öňki geleşikden ep-esli tapawutlanýar – inwestor şertnamanyň predmetini häzirlikçe alýar we onuň üçin doly mukdaryny töleýär. Geleşik gutarandan soň, ylalaşylan mukdary alyp, kagyzlary yzyna berýär.

Möhleti boýunça amallaryň birnäçe görnüşi bar:

1. Intraday – geleşik günüň dowamynda amala aşyrylýar.
2. Gijäniň dowamynda iş salyşyň – şertnama bir gün başlaýar we ertesi güni gutarýar.
3. Dogry – geleşigiň möhleti bir aý dowam edip biler. Bu görnüş bilen şertnama belli bir senä çenli hereket edýär, şertnamanyň soňky bölümi üçin kesgitlenen senesi bar.
4. Açyň – REPO-nyň ikinji bölegini ýerine ýetirmegiň möhleti kesgitlenmedi.

Mysal üçin, pula mätäç şertli söwdagär ters REPO girdi. Hukuk guramasy karz beriji hökmünde çykyş etdi. 
Söwdagäriň bahasy 3,500 000 dollar bolsa-da, 3 million dollara 3000 paý satyldy. REPO şertnamasy esasynda bu möhlet bir aý bellendi.
Bu wagtdan soň söwdagär paýnamalaryny yzyna alýar we müdiriň üstüne goşmaça pul töleýär. Netijede, bir aýdan soň 3 million 200 müň paý aldy. 200 müň – dellalyň puluny ulanmak aýy üçin gelen göterim.Köp adamlar repony lombard bilen deňeşdirýärler. Karz alyjy gymmat bahaly zady hem satýar we bir aýdan soň göterim töläp, harydyny yzyna berýär. Bir adam kagyz almak üçin gelmese, REPO-ny ýerine ýetiren dellal, lombardda zatlar satşy ýaly, olary hem satyp biler. REPO amallarynyň gönüden-göni we tersine işlemegi – satyn almak şertnamasy barada wideo düşündiriş: https://youtu.be/p8Lx2dIUUj4

Girew goýlan paýnamalarda diwidendleri nädip almaly?

Diwidendleri almalylaryň sanawy REPO döwründe kesgitlenen bolsa, diwidendlerden alnan ähli pullar satyja doly berilýär, sebäbi ol wagtlaýyn bolsa-da, gymmatly kagyzlaryň resmi eýesi. Emma “Gymmatly kagyzlar bazaryndaky” kanun paýnamalary satýanlary goraýar. Girew goýlan paýlardan diwidend alan halatynda alyjy bu puly satyja geçirmeli. Eger-de olary özi üçin saklamak kararyna gelse, degişli diwidendler sebäpli gymmatly kagyzlary satyn almagyň mukdary azalyp başlar.

Şol bir wagtyň özünde, gymmatly kagyzlary satyjyda hem birnäçe gadaganlyk bar. Geleşik döwründe paýdarlaryň ýygnagyna gatnaşyp bilmez, şeýle hem paýdarlar jemgyýetiniň kararlaryna we amallaryna garşy şikaýat edip bilmez.

REPO şertnamasy näme, inwestor we söwdagäriň bilmeli zatlary: https://youtu.be/u38hZgb5dIo

REPO şertnamasy boýunça töwekgelçilikler

Şeýle amallar amala aşyrylanda esasy howp şertnamanyň ikinji bölegini ýerine ýetirmezlikdir. Käwagt paýnama satyjysynyň kagyzlaryny yzyna almak üçin ýeterlik serişdesi ýok. Soňra alyjy olary satýar we ýitgileri doly öwezini dolýar. Söwdagärler üçin iň erbet ýagdaý, satyjy bir aýdan soň pul we göterim bilen gaýdyp gelende we portfeli satyn alan adam eýýäm satanda. Geleşigiň araçylarynyň ikisiniň hem şertnamanyň ikinji bölegini ýerine ýetirmekden ýüz öwürmegi köplenç bolýar. Bu köplenç bir stockanyň gymmaty ýokarlananda ýa-da aşak düşende bolýar. Şol sebäpli bazaryň üýtgemegi töwekgelçiligi bar, şol sebäpli taraplaryň biri borçnamalaryny ýerine ýetirmekden ýüz öwürer, sebäbi şertnamada bir mukdar diýilýär we gymmatly kagyzlar bu bahadan ýokary bolup biler ýa-da girdejisiz arzan bolup başlar.

Töwekgelçiligi nädip azaltmaly

Töwekgelçiligi azaltmagyň iki usuly bar: arzanladyşlar we baýraklar. Arzanladyş – bazardaky girew goýlan paýnamalaryň bahasy bilen REPO şertnamasynda görkezilen puluň arasyndaky tapawut. Mysal üçin maýa goýujy barada aýdylanda, paýnamalaryň dellalyň göterim bilen yzyna gaýtaryp berjek mukdaryndan has gymmatdygyny görmek bolýar. Şol sebäpden, bu paýnamalary hatda premiumda-da yzyna satyn almak niýeti bar. Bu arzanladyş görnüşine “başlangyç” diýilýär. Arzanladyşyň ululygy göterim hökmünde hasaplanýar we paýnamalaryň durnuklylygyna gönüden-göni baglydyr. Söwdagär durnukly gök çipleri wada beren bolsa
, onda arzanladyş göterimi has durnuksyz kompaniýanyňkydan az bolar. Kompensasiýa tölegi, REPO geleşigi edeniňizde özüňizi goramagyň başga bir usulydyr. Bu, girew goýlan gymmatly kagyzlaryň bahasy düýpgöter üýtgän bolsa, söwdagäriň dellala geçirýän pullary ýa-da gymmatly kagyzlarydyr. Bu şertnamanyň ikinji maddasynyň erkin ýerine ýetirilmegi bolup durýar.
Töwekgelçilikleri dolandyrmak [/ caption] Kazyýet işinden we beýleki kynçylyklardan gaça durmak üçin paýnamanyň bahasy düýpgöter üýtgän halatynda iki tarap üçin hem REPO-da goşmaça borçnamalary bellemeli. Bu ýagdaýda geleşige girenler gaýtadan bahalandyrmaga we esasan satyn alyş bahasyny ýa-da goşmaça tölegi üýtgetmäge borçludyrlar. Paýnamalaryň bahasy ýokarlananda satyjy has köp girdeji gazanmak üçin gaýtadan bahalandyrylmagyny we nagt ýa-da paýnamalaryň bir bölegindäki ýitgileriň öwezini dolmagy talap etmeli. Bu, öz pullary bilen paý satyn alanlara-da degişlidir. Bazar çökse, ajaýyp pul üçin arzan kagyz satyn alandygy we täzeden satylanda ýitgileriniň öwezini dolup bilmejekdigi ýüze çykar. Kanun alyjylary şeýle ýagdaýlardan goraýar we şonuň üçin gaýtadan bahalandyrylmagyny talap edip we zyýanyň öwezini dolmak üçin pullaryny yzyna gaýtaryp bermäge haklydyr. Margin goşantlary töwekgelçiliklerden goramagyň başga bir usulydyr. Şol bir wagtyň özünde, taraplaryň biri geleşigiň ikinji bölegindäki borçnamalardan ýüz öwrüp bilmezligi üçin wagtyndan öň töleýär. Bu ýagdaýda margin tölegi ahyrky böleginde deslapky töleg ýa-da öňünden töleg däl.

REPO gaýtadan baha bermek

Upperokarky we aşaky bahalandyrma REPO şertnamasynda bolmaly. Gymmatly kagyzlaryň bahasy rugsat edilen derejeden ýokary bolsa, paýnamalaryň eýesiniň ýokary baha kesmäge hukugy bar.
Pes bahalandyrma diňe gymmatly kagyzlary satyn alan adam tarapyndan amala aşyrylyp bilner. Bu, bazar çöküp, gymmatly kagyzlar gymmatyny ýitiren pursatynda bolup geçýär. Margin defisiti rugsat edilýän çäkden geçmeli ýa-da ondan ýokary bolmaly. Bu ýagdaýda gymmatly kagyzlary alyjy satyjydan çykdajylaryň öwezini dolmagyny talap edip biler.

REPO gutarmazdan ozal taraplar bahanyň ösüş çyzygynyň we pese gaçmagynyň pursaty barada ylalaşýarlar, şeýle hem defisit we artykmaç marjini hasaplaýarlar.

Gaýtadan baha bermegiň wagty gelende, taraplar mundan beýläkki hereketler barada öz aralarynda ylalaşýarlar. Bahalandyrmagy amala aşyryp bilmezler, ýöne REPO geleşiginiň ikinji hereketini möhletinden öň amala aşyryp bilerler: biri paý satýar, ikinjisi göterim bilen satyn alýar. Göterim şertnamada görkezilenlerden düýpgöter tapawutlanar we paýnamalaryň ösüşinden üýtgeýär. REPO tamamlanandan soň, taraplar gymmatly kagyzlaryň täze bahalaryny we geleşigiň möhletinden öň ýapylmagyny göz öňünde tutup täze şertnama baglaşyp bilerler. Bahalar üýtgese we gaýtadan bahalandyrylanda düýbünden başga bir häsiýet bar. Iň köp ýitgi çeken tarap, paýnamalaryň we nagtlaryň bir bölegi görnüşinde margin goşantlarynyň tölenmegini talap edip biler. Töleg gymmatly kagyzlarda däl-de, pul birliginde edilen bolsa, onda göterim alynýar. Şeýle hem ähli mukdary göterim bilen yzyna gaýtaryp bilersiňiz. Bu gymmatly kagyzlara-da degişlidir.

Merkezi bankyň mysalynda REPO şertnamasyna gaýtadan baha bermek

Russiýa bankynda gymmatly kagyzlaryň nähili bahalandyrylýandygyna seredeliň. REPO şertnamasynyň möhletinde bank girew goýlan gymmatly kagyzlara her gün gaýtadan baha berýär. Gaýtadan gözden geçirilenden soň, kärhana arzanladyş üçin ýokary we aşaky çäkleri kesgitleýär. Bu hasaplamalaryň netijesinde gymmatly kagyzlar bilen karz alyjynyň yzyna gaýtaryp berjek umumy mukdary arasyndaky baha kesgitlenýär. Munuň netijesinde iki tarap hem maddy zyýanyň öwezini dolmak borjundan gaça durýarlar. Şeýle-de bolsa, eger auksionda REPO baglaşylan we arzanladyş ýokary çäkden geçen bolsa, Russiýa Banky karz alyjynyň ýitgileriniň öwezini dolmaga borçludyr. Eger arzanladyş iň pes çäkden geçse, Bank pul görnüşinde öwezini dolmagy yzyna gaýtaryp berýär. REPO birnäçe ýörite ulgamy ulanyp guramaçylykly auksiona gatnaşmadyk adamlar tarapyndan baglaşylan bolsa, Bank indi nagt pul tölemeli däldir. Ilki bilen, bergili bank karz alyjynyň gymmatly kagyzlar bilen ýetirýän zyýanyny ýapýar. Pul diňe bankda zerur mukdarda paý ýok ​​bolsa berilýär. “Bloomberg” ulgamyny ulanyp auksionlarda däl-de, şeýle REPO-laryň birnäçe artykmaçlygy bar: gaýtadan bahalandyrmak Russiýa Banky tarapyndan her bir amal üçin aýratyn däl-de, eýsem Russiýa Bankynyň günüň dowamynda eden ähli amallary üçin amala aşyrylýar.

REPO şertnamasynyň hökmany şertleri

Ylalaşyk baglaşylanda iki tarap hem şertnama baglaşmazdan ozal birnäçe şertleri ara alyp maslahatlaşmaly. REPO üçin zerur şertler:

1. Gymmatly kagyzlaryň bahasyna gaýtadan baha bermek mümkinçiligi . Wakalardan we beýleki problemalardan gaça durmak üçin bu maddany şertnama goşmaly.
2. Geleşik baglaşýan iki tarapyň kanuny ýagdaýy . Ylalaşyk baglaşylanda taraplar umumy ylalaşygyň ýa-da her tarapyň öz adyndan şertnama baglaşyljakdygy barada öz aralarynda ylalaşýarlar.

Russiýada REPO

Maýa goýum gaznasynyň paýnamalary, şahadatnamalar, kagyzlar, paýnamalar – bir exchangeada belli bir gymmaty bolan hemme zat bir exchangeada söwda guralyna öwrülýär. REPO şahs bilen edara görnüşli tarapyň arasynda baglaşylýar, eger şeýle bolsa: dellal, diler, depozitar, hasaplaşyk kompaniýasy, karz edarasy. Iki adam geleşik
baglaşyp bilmeýär https://www.moex.com/s968 salgysynda Russiýanyň Banky bilen REPO hakda has giňişleýin maglumat:
Köp maliýe amallarynda REPO amallary bolýar. Bu, gysga möhletli karz, girew goýulýar, adatça aksiýalar ýa-da obligasiýalar (gymmatly kagyzlar).

REPO geleşiginiň mysaly

Dellal we söwda bilen meşgullanýan adam 09/23/2021-de öňe saýlanan REPO şertnamasyny baglaşdy. Geleşigiň birinji bölüminde söwdagär bir dellala tebigy baýlyk kompaniýasynyň 1000 paýnamasy bukjasyny satyp, olar üçin 300 000 rubl aldy. REPO-nyň birinji bölegindäki her paýyň bahasy 300 rubl boldy. Şertnamada satyjynyň paýnamalaryny 25/25/2021 303,160 rubla yzyna satyn almagy öz üstüne alýandygy aýdylýar. Aýyň ahyrynda her paý üçin göterim 3,16 rubl boldy. Netijede, söwdagär ýylda 3,160 rubl ýa-da ýylda 12% töledi. Bu geleşik gönüden-göni, paýnamalaryň eýesi tarapyndan yzyna gaýtarylandygy sebäpli. Bu mysaldan ugur alyp, müşderiniň bahanyň ýokarlanmagynyň öňüni almak üçin 20% arzanladylan belli bir kompaniýanyň 1000 paýyny satandygy düşnüklidir. Geleşigiň geçirilen döwri 24.09 – 25.10. Bu döwürde düzediş girizildi we kompaniýanyň paýnamalary 28.09-da eýýäm her paý üçin 309 rubl bolup başlady. Russiýanyň banklary bu amallary täjirçilik banklarynda nagt serişdeleri goldamak üçin amala aşyrýarlar. Munuň üçin Merkezi Bank REPO-ny belli bir senede hökmany satyn almak ýa-da satmak bilen gymmatly kagyzlary satmak we satyn almak üçin geleşik diýip atlandyrýar. Şeýle geleşigi amala aşyrmak üçin Merkezi Bankyň resmi web sahypasynda REPO arkaly derrew satyn almaga / satmaga taýyn paýnamalaryň sanawy bar. Şeýle amallaryň senelerini we netijelerini hem öz içine alýar. REPO arkaly derrew satyn almaga / satmaga taýyn. Şeýle amallaryň senelerini we netijelerini hem öz içine alýar. REPO arkaly derrew satyn almaga / satmaga taýyn. Şeýle amallaryň senelerini we netijelerini hem öz içine alýar.
Sanawyň hemmesini https://www.cbr.ru/hd_base/infodirectreporub/ tapyp bilersiňiz. Indi köp adam gysga möhletli REPO ulanýar. Amallar bazardaky söwdada amala aşyrylýar. Maýa goýujylar we söwdagärler olaryň kömegi bilen gysga wezipeleri açýarlar we özüne degişli bolmadyk paýnamalary satýarlar. Dellal diňe repo arkaly maýa goýum bukjasyny karz alýar we ähli gymmatly kagyzlary satýar. Alnan pul beýleki gymmatly kagyzlara goýulýar we bahasy ýokarlananda adam girdejisini alýar, karz alyjynyň satylan gymmatly kagyzlaryny yzyna satyn alýar we maýa goýum bukjasyny yzyna gaýtaryp berýär. Artdyrylan paýnamalardan arassa girdeji paýnamalary satan söwdagärde galýar.