ዲፖዚታሪ ቅብሊታት እንታይ እዮም፣ ኣሜሪካዊ፣ ኤውሮጳዊ፣ ዓለማዊ፣ ሩስያዊ

ዲፖዚቶሪ ቅብሊት እንታይ እዮም ንምንታይከ ይወሃቡ?ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮንን ቦንድን ክትነግድ ከለኻ፡ ኣዝዮም ተስፋ ዘለዎም ዋሕስታት ክትመርጽ ክትክእል ኣለካ። ነፍሲ ወከፍ ምልውዋጥ ኣብዚ መዳይ ዝተወሰኑ ዕድላት ይህብ። ይኹን እምበር ሓደ ሓደ ግዜ ናይ ወጻኢ ኣክስዮንን ቦንድን ናይ ምዕዳግ ተኽእሎ ድሩት እዩ። እዚ ድማ ኣብ ሓደ ፍሉይ ምልውዋጥ ስለዘይተዘርዘሩ ወይ ምስኦም ንምስራሕ ሕጋዊ ገደባት ስለዘሎ ክኸውን ይኽእል። ኣክስዮን ብዓደግቲ ኣይሕዝን እዩ። ንኣብነት ሓደ ነጋዳይ ኣብ ዋሕስ ወፍሪ እንተገይሩ ንዕኡ ኣይወሃብን ማለት እዩ። ብሓቂ ኣብዚ ዝረአ ዘሎ ከባቢ፡ ሕግታት መኽዘን ምስቲ ኣብ ጽላት ባንክ ዝጥቀሙሉ ሕግታት ይመሳሰሉ። ንዓዳጊ ዝኸውን ሕሳብ ይቐርብ፣ ኣብኡ ድማ እቶም ናይ ዋንነት መሰል ዘለዎም ኣክስዮናትን ቦንድን ይኽዘኑ። ዲፖዚታሪ ቅብሊት ንናይ ድሮ ዝውነን ኣክስዮን ይወሃብ። እዚ ድማ ብባዕሉ እቲ ሓላዊ ይኹን ብኻልእ መኽዘን ባንክ ዳርጋ ኣብ ዝኾነት ሃገር ዓለም ምስኡ ብዝግበር ስምምዕ ክግበር ይኽእል። መብዛሕትኡ ግዜ ንግዲ ኣብተን ምስቲ ኣብ ሕቶ ዝኣተወ ቅብሊታት ዘውጽአ መኽዘን ብሕጋዊ መንገዲ ክሰርሓ ዝኽእላ ሃገራት እዩ ዝካየድ። በዚ ድማ ንኣብነት ዋሕስ ናይዚ ቻይናዊ ኩባንያ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ሩስያ ወይ ኣብ ካልኦት ሃገራት ክነግድ ክኽእል እዩ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ እቶም ወነንቲ ነቲ ዝተገለፀ ኣክስዮን ከም ዘጥረይዎ እምበር ቅብሊት ዘይኮነስ ክጥቀሙሉ ክኽእሉ እዮም። በዚ ኸምዚ፡ እቶም ኣክስዮናት ብወግዒ ጌና ኣብ ዋንነት ናይቲ ሓላዊ፡ ናይቲ ቻይናዊ መኽዘን ባንክ ይጸንሑ፡ እቲ ወናኒ ናይቲ ተዛማዲ መኽዘን ቅብሊ ግን ኩሉ እቲ ካብ ኣጠቓቕምኦም ዝረኽቦ ረብሓታት ይረክብ። ከም ውጽኢቱ ድማ፡ እቲ ቻይናዊ ትካል ሓድሽ ኣውፋሪ ረኺቡ፡ ከምኡ’ውን ዓዳጊ ዋሕስ ​​ገንዘቡ ብመኽሰብ ከውፍር ክኢሉ። ኣጠቓቕማ ቅብሊታት ካብ ኣክስዮን ኣዝዩ ዝሰፍሐ ክኸውን ይኽእል። ኣክስዮን ወይ ዲፖዚታሪ ቅብሊት – እንታይ ፍልልይ ኣለዎ፡ ግብሪ፡ ኮሚሽን፡ ወፍሪ፡ https://youtu.be/kjeZPKg3e-4

መን ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊት የውጽእ

ዝተወሰኑ ዋሕስታት ዝሓዘ መዕቆቢ ባንክ ኣብ ካልእ ሃገር ንዝርከብ መኽዘን ባንክ ይሸጦም። እዚ ዳሕረዋይ ድማ ኣብ ልዕሊኦም ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊት የውጽእ፣ እዚ ድማ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ይንገድ። እቲ ኣውፋሪ የጥሪዮም፣ ኩሉ ዘድሊ መሰላት ረኺቡ ብጭቡጥ ወናኒ ናይቶም ኣብ ካልእ ሃገር ዝወፁ ዝምልከቶም ዋሕስ ይኸውን። በዚ ኸምዚ፡ ብመኽዘን ቅብሊታት ብምጥቃም፡ ተኽእሎታቱ የስፍሕ፡ ምስቶም ብኻልእ መገዲ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮኑ ዘይዝርዝሩ ዋሕስታት ይሰርሕ።

ናይ መኽዘን ቅብሊታት: እንታይ ምዃኖምን ብኸመይ ከም እትሰርሕን, ባህርያት ናይ ADRs, GDRs, RDRs: https:/ /youtu.be/ኤክስ_ም7ዝርክ-_ዩ

ዓይነታት ናይ መኽዘን ቅብሊታት – ADR EDR GDR RDR

እቲ ኣብ ዓይነታት ምምቃል፡ ኣየኖት ባንክታት የውጽኦምን ኣበይ ከም ዝነግዱን ዝተመርኮሰ እዩ። ሓያሎ ዓይነታት ናይ መኽዘን ቅብሊታት ይጥቀሙ፤

1. ADR (American Depositary Receipt) – ብባንክታት ኣሜሪካ ዝወሃብ ቅብሊት። ኣብ ምልውዋጥ ኣሜሪካን ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ዓለምን ምስኦም ንኽሰርሑ ዝተዳለዉ እዮም። ናብ ሓደ ዝተወሰነ ናይ ውሽጢ ዓዲ ዕዳጋ ንምእታው፡ ሓደ ኩባንያ ናይ ምፍላጥ ኣገባብ ክሓልፍ ኣለዎ። ሓደ ሓደ ግዜ እኹል መኽሰብ ዘለዎ ኮይኑ ኣይትረኽቦን። ይኹን እምበር፡ ነቲ ኣብ ሕቶ ዝኣቱ ሰነድ ኣብ ዝጥቀሙሉ እዋን፡ ኣውፈርትን ነጋዶን እዛ ሃገር ምስቲ ኩባንያ ንኽሰርሑ ዕድል ክረኽቡ ይኽእሉ። ንብረት ክመርጽ ከሎ፡ ሓደ ኣውፋሪ ንኽልቲኡ ጥንካረን ድኽመትን ናይ ከምዚኦም ዝኣመሰሉ ቅብሊታት ኣብ ግምት ከእቱ ይግባእ .

   ብዛዕባ ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ኣብ ሞስኮ ኤክስቸንጅ ሓበሬታ ኣበይ ክትረክብ ትኽእል

   ሓደ ኣክስዮንን ተዛማዲ ናይ ዲፖዚቶሪ ቅብሊትን ኣብ ሓደ እዋን ኣብቲ ምልውዋጥ እንተተነጊዱ፡ ሽዑ ነቲ ቀዳማይ ንብረት ምሻጥ ዝያዳ መኽሰብ ኣለዎ። ይኹን እምበር መብዛሕትኡ ግዜ ሓደ ዓይነት እንስሳ ጥራይ እዩ ዝውከል። ኣብ ከምዚ ኩነታት ካብዞም ዓይነታት ዋሕስ ንምምራፅ ዕድል የለን። ኣየናይ ንብረት ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ከም ዝንገድ ንምርዳእ፡ ዝርዝር መሳርሒታት ክትጥምት ኣለካ። እቲ ኣርእስቲ ብዛዕባ እንታይ ምዃኑ ኺሕብር እዩ። ህላወ “JSC” ማለት ብዛዕባ ሼር ንዛረብ ኣለና ማለት እዩ። ንኣብነት ADR ወይ GDR እንተተጠቒሱ፡ ሽዑ ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ይንገድ።

   ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ናይ ሩስያ ኩባንያታት፣ ዓለማዊ

   ኣብ ሩስያ፡ ምስ መኽዘን ቅብሊት ዝግበር ስራሕ ብሕጊ ቁጽሪ 39-FZ “ኣብ ዕዳጋ ዋሕስ” ይምራሕ። ትርጉሞም ኣብ ዓንቀጽ 1 ተዋሂቡ ኣሎ። 2፡ ከምኡ’ውን ሕጊ ስራሕ ኣብ ዓንቀጽ 1 ተቐሪጹ ኣሎ። 27፡5-3 ናይዚ ሕጊ እዚ ። ዝርዝር ናይቶም ክሳብ 22 ታሕሳስ 2021 ኣብ MOEX ንንግዲ ዝተቐበሉ ዋሕስታት (ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ሓዊሱ)፡ https://www.moex.com/en/listing/securities-list.aspx ንኣብነት፡ ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ናይ ሓደ ናይ ወጻኢ ኣውጻኢ ኣብ ኣክስዮን (ETLN) ኣብ ሞስኮ ኤክስቸንጅ ኣብዚ ሊንክ https://www.moex.com/en/issue.aspx?code=ETLN :
   ኦራክል ሓዊሱ ኣብ ሞስኮ ኤክስቸንጅ ዝንገዱ ዓበይቲ ኣህጉራውያን ኩባንያታት 32 ኣክስዮናትን ዲፖዚታሪ ቅብሊታትን ፣ ሶኒ፣ ቶዮታን ካልኦትን: ናይ
   ዲፖዚታሪ ቅብሊታትን ዓለምለኻዊ ኣክስዮናትን ኣብ MOEX

   መዓስ ኣብ ቅብሊት ወፍሪ ምግባር

   ብሓቂ ክርአ ከሎ፡ እቲ ዝዓበየ ረብሓ ካብ ዲፖዚታሪ ቅብሊት፡ ቅድሚ ሕጂ ንሓደ ኣውፋሪ ወይ ነጋዳይ ተዓጽዩ ዝነበረ ምልውዋጥ ብሓገዝኦም ምርካብ ኣብ ዝከኣለሉ ኩነታት እዩ። ንኣብነት ብዛዕባ ኣብ ዝተወሰና ሃገራት ዝርከባ ኩባንያታት ወይ ኢንዱስትሪታት ምስኦም ክትሰርሕ ሰሓብቲ ተባሂሎም ክውሰዱ ዝኽእሉ ክንዛረብ ንኽእል። ካልእ ቅብሊት ምጥቃም ዝህልዎ ረብሓ ድማ ዋጋኦም ካብ ናይ ሓደ ኣክስዮን ክፈላለ ይኽእል እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ብዛዕባ 10 ወይ 100 ሼር ጥራሕ ዘይኮነስ ብዛዕባ ሼር እውን ክንዛረብ ንኽእል ኢና። እዚ ኩነታት እዚ እቲ ኣክስዮን ብተዛማዲ ዓቢ ስማዊ ዋጋ ኣብ ዘለዎ ኩነታት (ንኣብነት ሓያሎ ኣሽሓት ዶላር እንተኾይኑ) ወፍሪ ዝያዳ ተበጻሒ ይገብሮ። ምስ ቅብሊት ናይ ምስራሕ መትከላት ምስቲ ምስ ዝተፈላለዩ ዋሕስታት ንንግዲ ዝውዕል ተመሳሳሊ እዩ። ብፍላይ ነዞም ዝስዕቡ ክትዝክር ኣለካ፤

   1. ኣብ ንግዲ ወይ ወፍሪ ኣብ ዝግበረሉ እዋን፡ ምስ ዘይርጉጽነት መጻኢ ለውጢ ዋጋ ዝተኣሳሰር ርኡይ ሓደጋ ኣሎ። ፖርትፎሊዮ ወፍሪ ብምግባር ክትቅንሶ ትኽእል ኢኻ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ ዕድጊት ዝተፈላለዩ ዓይነታት ዋሕስ ብመሰረት ዝተተለመ ደረጃ ሓደጋ ይፍፀም።
   2. ንመፃኢ ምዕባለ እቲ ኩነታት ዝሕግዙ ኣማራፂታት ብዝያዳ ብልክዕ ንምግምጋም መሰረታውን ቴክኒካውን ትንተና ዝግበሩ ኣገባባት ምጥቃም የድሊ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ ናይቲ ቅብሊት ዘውፅአ ትካል መልክዑ ምዕባለ ኣፅኒዕካ ቁጠባዊ ምዕባለ ሃገሩ ከመይ ይኸይድ ከምዘሎ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ።
   3. ኣድላዪ እንተኾይኑ ንኣቃውማ ናይቲ ፖርትፎሊዮ ከተመዓራርዮ ኣለካ። እዚ ኣድላዪ ክኸውን ይኽእል እዩ ኣብ ገለ ቅብሊታት ምጥቃስ ብዘይተደልየ ኣንፈት ዝምዕብልሉ ኩነታት።
   4. ልዑል ምህርቲ ዘለዎም ቅብሊታት ምጥቃም መብዛሕትኡ ግዜ ምስ ርኡይ ሓደጋ ዝተኣሳሰር ምዃኑ ክዝከር ኣለዎ። ስለዚ ኩሉ ዘሎ ገንዘብ ኣብ ሓደ ዓይነት ጥራሕ ወፍሪ ምግባር ኣይከኣልን እዩ። ምብዛሕ ሓደጋታት ይቕንስን መኽሰብ ናይ ምርካብ ዕድል ይውስኽን።

   

   ሓደ ሓደ ግዜ ኣብቲ ስቶክ ኤክስቸንጅ ብባዕልኻ ዘይኮነስ፡ ንኣተሓሕዛ ትራስት ዝኸውን ገንዘብ ምትሕልላፍ ዝያዳ መኽሰብ ኣለዎ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ድማ ካብ ወፍሪ ዝምጥን ረብሓ ናይ ምሃብ ተኽእሎ ዘለዎም ሰብ ሞያ ኣገልግሎት ምጥቃም ዝከኣል ክኸውን እዩ።

   ናይ መኽዘን ቅብሊታት ናይ GDRs, ADRs, RDRs ናይ ሩስያ ኩባንያታት Tinkoff, Mail, Yandex ወዘተ. – ግብሪ፡ ሓደጋታት፡ ባህርያት፡ https://youtu.be/9p2kxTo9A_U

   ብኸመይ ብተግባር ንገብሮ

   ኣብ ግብራዊ ንግዲ ሸርፊ ንዕድጊን መሸጣን ዲፖዚታሪ ቅብሊታት ዝግበር ትራንዛክሽን ብኣሰራርሓኡ ካብቲ ብኣክስዮን ዝፍፀም ኣይፍለን። ሓደ ነጋዳይ ብዓይነትን ስምን እቲ መሳርሒ ዝምጥን ንብረት መሪፁ ዝደለዮ ስጉምቲ ክፍፅም ይኽእል። ደላሎ ኣብ መንጎ እዞም ክልተ ዓይነት መሳርሒታት ሳሕቲ እዮም ፍልልይ ዝገብሩ። እዚኦም ኣክስዮን ድዮም ወይስ ናይ መኽዘን ቅብሊት ንምንጻር፡ ነቲ መወከሲ ሓበሬታ ኣብቲ ናይ ምልውዋጥ መርበብ ሓበሬታ ክትዕዘብዎ ትኽእሉ ኢኹም።

   ግብሪ ምኽፋል

   ኣብ መንጎ ዋጋ ዕድጊን መሸጣን ቅብሊታት ዘሎ ፍልልይ ውልቃዊ ግብሪ ኣታዊ ክኽፈል ይኽእል። ኣድላይነት ክፍሊትን ልክዕ ስሌት ናይቲ መጠን ገንዘብን ብደላላይ ይፍጸም። መብዛሕትኡ ግዜ ባዕሉ ካብቲ ሕሳብ ዝግባእ ገንዘብ ኣውጺኡ ነቲ ክፍሊት ይስእሎ። ምክፍፋል ወይ ክፍሊት ኩፖን ምስ ተቐበልካ፡ ውልቃዊ ግብሪ ኣታዊ ኩሉ ግዜ ይኽፈል። ኣብቲ “3-NDFL” ዝብል ኣዋጅ ክረአን ብናጻ ናብቲ ግብሪ ክሰጋገርን ኣለዎ።

   ሕቶን መልስን

   ሕቶ፡- ኣየናይ እዩ ዝያዳ ዘተኣማምን፡ ኣክስዮን ድዩ ወይስ ቅብሊት መኽዘን?” መልሲ፦ “ተኣማንነቶም ዳርጋ ሓደ እዩ። ኣብዚ ዳሕረዋይ ጉዳይ፡ እቲ ሓላዊን እቲ መኽዘን ባንክን ኣብ ምፍጻም ትራንዛክሽን ይሳተፉ፡ እንተኾነ ግን ዳርጋ ኩሉ ግዜ ዘተኣማምኑን እሙናትን ትካላት እዮም።
   ሕቶ፡- ካብዞም ንብረታት ኣየናይ እዩ ንምውፋርን ንምንግድን ዝያዳ መኽሰብ ዘለዎ?” መልሲ፡ “ኣብ ምልውዋጥ ምስራሕ ምስ ህላወ ርኡይ ሓደጋታት ዝተኣሳሰር ኮይኑ፡ ብባህሪኡ ዝተፈላለየ እዩ። ኩነታት ብዘየገድስ መኽሰብ ከም ዝህብ ውሕስነት ዘለዎ መሳርሒታት የለን። ንሓደጋታቶም ዝኸውን ናይ ዲፖዚታሪ ቅብሊት ምጥቃም ብዓቢኡ ምስ ኣጠቓቕማ ናይቶም ተዛመድቲ ኣክስዮናት ዝመሳሰል እዩ።