Ke mokhoa ofe o sa sebetseng le o sebetsang oa ho tsetela, moo o ka qalang ho tsetela ka mafolofolo le ka mokhoa o sa sebetseng, melemo le likotsi tsa mokhoa o mong le o mong. Moruong oa ‘maraka, ho na le likhetho tse’ maloa tse thusang batho ho boloka le ho eketsa chelete. Ntle le ho fumana moputso bakeng sa basebetsi ba hiriloeng, kapa phaello ea ho tsamaisa khoebo ea hau, o ka eketsa chelete ea hau ka ho tsetela ka mokhoa o sa sebetseng kapa o sebetsang. Ke eng, ke lisebelisoa life tsa lichelete tse lokelang ho sebelisoa le melemo ea ho tsetela ka mokhoa o sa sebetseng le o sebetsang, re tla o bolella sehloohong sena.
- Ho tsetela feela ke eng
- Ho tsetela ka mafolofolo ke eng
- Ke lisebelisoa life tsa lichelete tse hlahisang chelete e sa sebetseng
- Li-depositi
- Thekiso ea matlo
- Litlamo
- Chelete e rekisoang ka phapanyetsano
- Likarolo tsa karohano
- Lisebelisoa tsa matsete a sebetsang
- Melemo le likotsi tsa mofuta o mong le o mong oa matsete
- Matsete a sebetsang
- Ho Tsetela ho sa Feleng
- Ke khetho efe ea matsete e u loketseng: e sebetsang kapa e sa sebetseng
Ho tsetela feela ke eng
Ho tsetela ho sa feleng ke ho theha pokello ea li-securities tse fapaneng ka nako e telele. Ho tsetela ka mokhoa o ikhethileng ho fapana le mefuta e meng ea matsete a lichelete ka hore ho nka nako le boiteko bo fokolang ho etsa phaello ka mofuta ona oa matsete. Haeba re bapisa matsete a se nang letho le matsete a sebetsang, joale tabeng ea bobeli, tlhahlobo ea motheo ea ‘maraka e hlokahala,’ me tabeng ea pele, mosebetsi o joalo ha se ntho e hlokahalang. Mona, motjhelete o tlameha feela ho khetha sesebelisoa se nepahetseng, a etse kabo ea matšeliso ho latela mekhahlelo e fapaneng mme a emetse hore moputso o amoheloe. Ka matsete a sa sebetseng, motjhelete o fumana chelete, e tla bitsoa ka lebitso le le leng – passive. Ntlha eohle ea leano la meputso e joalo e thehiloe ho thehoeng ke motseteli oa block of shares, eo nakong e tlang e tla tlisa phaello e ngata ea chelete. Haeba potefolio e thehoa ka nepo, likotsi tsa tahlehelo li tla fokotsoa. Ka nako e telele, li-stock tse seng li ntse li hola li tla khona ho koahela litšenyehelo tse ling. Ho khetha matsete a ikhethileng – melemo le likotsi: https://youtu.be/N7iOSQG4hz0
Ho tsetela ka mafolofolo ke eng
Matsete a sebetsang ke mokhoa oa ho tsetela chelete, moo boikarabello ba ho lekola likhetho tsa matsete le ho etsa liqeto mabapi le ho laola matsete a bona bo leng ho motseteli ka boeena. E le molao, lichelete tse sebetsang li tsamaisana le likotsi tse itseng. Empa ka mofuta ona oa matsete, phaello e ka fumanoa kapele ho feta molemong oa chelete e kenang. Motjhelete ea mafolofolo a ka etsa phaello feela ka thuso ea tsebo ea hae, bokhoni, boiteko le nako. Ka mohlala, ha u fumana likarolo khoebong e itseng, ke habohlokoa ho ithuta ka hloko ‘maraka le moruo oa mokhatlo e le hore u utloisise menyetla ea menyetla ea ho eketsa boleng ba likarolo.
Ke lisebelisoa life tsa lichelete tse hlahisang chelete e sa sebetseng
Matsete a nang le lekeno le tsitsitseng ke matsete a thepa moo chelete e kenang e tla tsejoa esale pele. Ke letsete lena le sa sebetseng le u lumellang hore u fumane chelete e kenang feela.
Li-depositi
Li-deposit mekhatlong ea libanka li tlisetsa batseteli chelete e kenang, e baloang e le peresente. Ho lefshoa ha chelete ea tsoala ho etsahala ka litšenyehelo tsa phaello e fumanoeng ke banka bakeng sa ho fana ka likalimo, ho rekisa lichelete, li-securities, joalo-joalo. Hangata, litefiso tsa depositi li phahame hanyenyane ha li bapisoa le theko ea lichelete ea molao. Ka hona, mofuta ona oa depositi o loketse batseteli ba lakatsang ho boloka chelete ea bona ho theoha.
Thekiso ea matlo
Ho tsetela ho thekiso ea matlo ke khetho e ‘ngoe ea ho boloka chelete le ho fumana chelete e sa feleng. Thekiso ea matlo e lula e eketseha ka boleng. Har’a tse ling, e ka hiroa. U ka tsetela matlong a bolulo le a khoebo. Chelete ea chelete e tsoang matsete a joalo ka ho toba e itšetlehile ka ho khahleha ha thepa bakeng sa bareki le bahiri. Ho etsa letsete, o hloka ho reka folete, ntlo kapa setsi sa khoebo, ebe o se hira le ho fumana chelete. Ho na le mokhoa o mong oa ho kenya chelete ka thekiso ea matlo: ho reka likarolo tsa lichelete tse koetsoeng.
Litlamo
Bonto ke setifikeiti, IOU ea k’hamphani kapa ‘muso. Ha o reka bonto, motjhelete o alima chelete ea hae ka nako e itseng, ebe o fumana peresente e tsitsitseng bakeng sa sena – chelete ea setlankane. Ka mor’a ho fela ha nako, lichelete tse tsetelitsoeng li khutlisetsoa ho motseteli. Litlamo tse nang le likotsi tse fokotsehileng le chelete e kenang kamehla ke libonto tsa federal loan. Ka mofuta ona oa matsete, motho ea bolokang chelete o tiisetsoa hore o tla fumana tefo ea mokoloto, kaha litiisetso li fanoa ke mmuso. Litlamo tsa khoebo li kenyelletsa litlamo tsa bahlahisi, bahlahisi ba likoloi, jj. E le molao, ba fana ka phaello ho fihlela ho liperesente tse robong. Empa ke habohlokoa ho utloisisa hore ka mofuta ona oa matsete ho na le likotsi tse itseng – k’hamphani e ka ‘na ea senyeha feela’ me ea se ke ea lefa sekoloto.
Chelete e rekisoang ka phapanyetsano
Li-ETF ke monyetla o motle oa ho qala mosebetsi oa hau bakeng sa batseteli ba bacha. Mokhoa ona o loketse ba batlang ho qala ho tsetela, empa ha ba e-so tsebe ho e etsa le hore na ba qale leeto la bona hokae. Lits’ebetso tsa phapanyetsano ea setoko li etsoa ke litsebi, mme batseteli ba fumana chelete feela. Ho thehoa ha lichelete tse rekisoang ka phapanyetsano ho etsoa ke lik’hamphani tsa tsamaiso: li bokella li-portfolio tsa lichelete tse fokolang kotsi, ‘me bahoebi ba ikemetseng ba fumana karolo ea lichelete tsa lichelete tse kopanetsoeng ( mutual investment fund ).
Likarolo tsa karohano
Ha o reka karolo, motseteli o fumana beng ba karolo ea thepa ea k’hamphani le tokelo ea ho fumana meputso ho tsoa ho phaello haeba mofani a e lefa. Leha ho le joalo, ke habohlokoa ho utloisisa hore ho kenya chelete ka li-stock ho kotsi. Sena se bakoa ke phetoho e sa khaotseng ea boleng ba tsona. Ho ke ke ha khoneha ho tseba hantle hore na lihlahisoa tsena ke life.
Lisebelisoa tsa matsete a sebetsang
Ho tsetela ka mafolofolo, o ka:
- khoebo ea li-stock ‘marakeng ka barekisi;
- theha khoebo ea hau;
- reka khoebo ea franchise;
- tsetela ho li-startups tse tšepisang.
Har’a lintho tse ling, motseteli a ka reka li-bond mme a etsa phaello ho tsona.
Melemo le likotsi tsa mofuta o mong le o mong oa matsete
Nahana ka mahlakore a matle le a mabe a mofuta o mong le o mong oa mefuta ena ea matsete.
Matsete a sebetsang
Melemo:
- Phaello e kholo e ka bang teng . Sepheo se seholo sa batseteli ba mafolofolo ke ho otla maraka a lichelete. Mokhoa ona o kenyelletsa ho etsa chelete e ngata ha maraka a phahama le ho lahleheloa ke tse nyenyane.
- Ho tenyetseha ho hoholo . Hore na motjhelete o laola chelete ea hae a le mong kapa o sebetsa ka chelete e sebetsang ea tsamaiso, ho tla lula ho e-na le maemo a mangata ka ho tsetela ka mafolofolo. Motho ea bolokang chelete o na le monyetla oa ho fetisetsa lichelete ho likarolo tse itseng tsa moruo, ho nahanela maemo a hona joale a lichelete;
- Palo e kholo ea menyetla ea matsete .
Ehlile, ho tsetela ka mafolofolo le hona ho na le mefokolo ea teng ea bohlokoa:
- likotsi tse phahameng tse ka bang teng;
- litšenyehelo tse eketsehileng.
Har’a tse ling, matsete a sebetsang a hloka boiteko bo eketsehileng. Mona ho hlokahala hore u lule u latela litaba tsa moruo le ‘maraka, ho ithuta mekhoa ea lichelete, joalo-joalo. Ka nako e ts’oanang, motjhelete a ke ke a fumana tiiso ea hore sena se tla beha litholoana.
Ho Tsetela ho sa Feleng
Melemo ea ho tsetela feela:
- Ho etsa phaello ho bonolo haholo . Batseteli ba mafolofolo ba tlameha ho beha leihlo litaba tsa khoebo le tsa mebaraka khafetsa, hammoho le ho etsa palo e itseng ea litšebelisano ka bobona. Ho tsetela ka mafolofolo ho nka nako e telele haholo ho hoeba, athe batseteli ba sa sebetseng ba qeta lihora tse ‘maloa feela selemo le selemo ba boloka matsete a bona;
- Likotsi tse fokotsehileng . Batseteli ba mafolofolo ba kotsing e kholo ea ho rekisa matsete a bona ka nako e fosahetseng kapa ho a reka ha mmaraka o le sehlohlolong. Ho tsetelong feela, batseteli ba fumana matsete ebe ba ipolokela ona. Bahoebi ba chesehang ha baa lokela ho tšoenyeha ka ho rekisa matsete a bona ka nako e fosahetseng, hobane ba ka itšetleha ka keketseho e tsitsitseng ea nako e telele;
- Mokhoa o tlaase oa ho tsetela . Batseteli ba sa sebetseng ha ba lefe litefiso tsa thekiso eo batseteli ba sebetsang ba e lefang khafetsa. Bahoebi ba sa sebetseng ba ka boloka lichelete tsa bona ka lichelete tsa index, tseo hangata li lefisang ho pota 0.10%, ‘me ka linako tse ling ka tlase. Le barekisi ba matsete ba sa sebetseng ba etsang mosebetsi oa bona le batsamaisi ba matsete hangata ba lefa likomishene tse nyane ho feta ba etsang khoebo le batsamaisi ba matsete ba mafolofolo.
- Phaello e tlase haholo ha e bapisoa le ho tsetela ka mafolofolo . Bahoebi ba sa sebetseng hangata ba leka ho latela mmaraka, eseng ho o feta. Libapali tse nang le boiphihlelo tse etsang khoebo khafetsa li ka tseba kholo ea ‘maraka, ka lebaka leo ba fumanang chelete e ngata. Matsete a sa sebetseng hangata a fumana phaello e tloaelehileng.
- Ha ho na tšireletso khahlanong le ho theoha ha nako e khutšoanyane ea ‘maraka . Ho tsetelang feela, barekisi ha ba rekise maemo pele setoko se oela ka boleng. Hangata ba thabela hore ebe ba bona ho phahama le ho theoha ha ‘maraka.
Mokhoa o sa tsotelleng oa ho tsetela o ka ba thata haholo ho o boloka ha litaba tsa moruo li ntse li fokola, boleng bo qala ho theoha ha barekisi ba mafolofolo ba leleka ‘me takatso ea ho nka khato e ntse e matlafala. Matsete a sebetsang kapa a sa sebetseng: phapang ke efe – https://youtu.be/K8kwYb8XYFA
Ke khetho efe ea matsete e u loketseng: e sebetsang kapa e sa sebetseng
Ke mofuta ofe oa letsete leo u ka le khethang – e mong le e mong o tlameha ho iketsetsa qeto. Ka lehlakoreng la matsete a se nang letho ke hore motjhelete o tla khona ho fumana puseletso ea ‘maraka e tiisitsoeng (ehlile, ho fokotsa likomishene tse nyane le lekhetho) mme letsete ka boeona le ke ke la hloka nako e ngata. Haeba re bua ka ho kenya chelete ka mafolofolo, ka khopolo mohoebi o na le monyetla oa ho feta ‘marakeng, empa monyetla oa ho etsa phaello e ntle ka nako e telele o monyenyane haholo. Har’a lintho tse ling, bahoebi ba mafolofolo ba hloka ho qeta nako e ngata ba ithuta tlhahlobo ea li-stocks ‘me sena se ke ke sa fella moo – ho pholletsa le ts’ebetso, ho tla hlokahala tlhahlobo ea kamehla le ea kamehla ea matšeliso. Ke ’nete hore hase bohle ba ka etsang sena. Ho ka etsahala hore ebe leano le joalo le loketse batho ba ka hlahlobang le ho loanela ho ithuta ntho e ncha. Ho fihlela joale, o ka bona likhang tse ngata mabapi le matsete a sa sebetseng le a sebetsang. Empa ke habohlokoa ho utloisisa hore sepheo sa ho qetela sa mohoebi leha e le ofe hase ho feta ‘maraka, empa ho finyella sepheo sa lichelete. Ka nako e ts’oanang, ha ho hlokahale ho hlōlisana le ‘maraka.
