O le a le Resiti Depository ma aisea e tuʻuina atu ai?Pe a fefaʻatauaʻi faʻatauga ma faʻamau i luga o le fefaʻatauaʻiga o faʻatauga, e manaʻomia le mafai ona e filifilia se faʻamaoniga sili ona lelei. O fefa’ataua’iga ta’itasi e ofoina atu avanoa fa’apitoa i lea tulaga. Ae ui i lea, o nisi taimi e faʻatapulaʻaina le avanoa e faʻatau ai faʻatauga mai fafo ma faʻamau. Atonu e mafua ona o le mea moni e le o lisiina i latou i luga o se fefaʻatauaʻiga faʻapitoa pe o loʻo iai faʻatapulaʻaina faaletulafono i le galulue faatasi ma i latou. E le o umia sea e tagata fa’atau. Afai, mo se faʻataʻitaʻiga, ua faia e se faioloa ni tupe teufaafaigaluega i securities, ona le tuʻuina atu lea ia te ia. O le mea moni, i le eria o loʻo iloiloina, o tulafono o le teuina e foliga tutusa ma faʻaaogaina i le vaega o teugatupe. O lo’o tu’uina atu se tala mo le tagata fa’atau, lea o lo’o teuina ai na sea ma fa’amauga o lo’o ia te ia le aia tatau e fa’atau ai.
O ai na te tuuina atu se lisiti teu tupe
O se faletupe tausi e umia nisi o faamalumaluga e faatau atu i se faletupe teu oloa i se isi atunuu. O lo’o tu’uina atu e le vaega mulimuli lisiti teu oloa ia i latou, lea o lo’o fefa’ataua’i i le fa’asoa. E maua e le tagata teufaafaigaluega tupe, mauaina uma aia tatau ma avea moni ma pule o seleni talafeagai na tuʻuina atu i se isi atunuu. O le mea lea, e ala i le faʻaaogaina o lisiti teu oloa, na te faʻalauteleina ana avanoa, galue ma faʻamalumaluga e le mafai ona lisiina i luga o lana fefaʻatauaʻiga.
Eseesega o lisiti teuina – ADR EDR GDR RDR
O le vaevaega i ituaiga e fa’atatau i faletupe e tu’uina atu ma o fea e fa’atau ai. E tele ituaiga o lisiti teu e fa’aaogaina:
- ADR (American Depositary Receipt) – lisiti na tuʻuina atu e faletupe a Amerika. Ua mamanuina e galulue faatasi ma i latou i fefaʻatauaiga a Amerika ma luga o maketi faʻatau a le lalolagi.
ADR ma le GDR - EDRs o loʻo tuʻuina atu e faletupe Europa ma o loʻo fefaʻatauaʻi i fefaʻatauaiga a Europa.
- GDRs o lisiti teu tupe a le lalolagi o fefaʻatauaʻiga i fefaʻatauaiga o oloa i le tele o atunuu.
- O le tulafono a le Russian Federation e faʻatagaina le tuʻuina atu o RDRs faʻamoemoe mo le maketi a Rusia, ae o lo latou faʻaaogaina e le o salalau lautele.


Le lelei ma le le lelei o le faʻaaogaina o tagata teu tupe
O le fa’aogaina o lisiti teu oloa e tutusa lelei ma le fa’aogaina o fa’asoa ma fa’amau. Ae ui i lea, o lo latou faʻaogaina e maua ai avanoa faaopoopo mo tagata auai i fefaʻatauaiga. E mafai e le au tuʻuina atu ona faʻaogaina faʻamanuiaga nei:
- E masani lava, e mafai ona ia ofoina atu ana sea na’o ni fefa’ataua’iga. O le fa’aogaina o lisiti e teu ai tupe e maua ai e isi, e aofia ai ma fafo.
- E ala i le faʻaleleia atili o avanoa, o loʻo i ai avanoa faʻaopoopo i le sailiga mo tagata teu tupe.
- O le siitia o le sapalai o sea e fesoasoani i le faaleleia o le igoa o le kamupani.
E maua e le tagata teu tupe le avanoa e faʻalautele ai le lisi o mea faigaluega e mafai ona ia galue ai. E fa’aleleia atili ai le tulaga o le fa’avasegaina o aseta. Faatasi ai ma le fesoasoani a ia lisiti, e mafai ona maua pe faʻalauteleina avanoa i faʻamalumaluga mai fafo. Pe a galue ma securities tuuina atu i fafo, e tatau i se tasi ona feagai ma tulaga lamatia tau tupe. O suiga le fuafuaina o fesuiaiga o tupe e mafai i nisi taimi ona matua fa’aitiitia tupe maua. O le faʻaaogaina o lisiti teu tupe e foia ai ia faʻafitauli, talu ai o faʻamautu i lenei mataupu o loʻo faia i tupe a le atunuʻu. Ae ui i lea, e tatau foi ona e amanaʻia le i ai o nisi faʻaletonu:
- E tumau pea lamatiaga tau tupe pe a maua e le tagata e umia sea tufatufaga.
- O lisiti o lo’o teu fa’atupe e itiiti le malosi nai lo fa’asoa ma fa’amau.
O fea e maua ai faʻamatalaga e uiga i lisiti teu oloa ile Moscow Exchange
Afai o se fa’asoa ma se lisiti teuina tutusa e fefa’ataua’i i luga o le fefa’ataua’iga i le taimi e tasi, ona sili atu lea ona lelei le fefa’ataua’iga o le aseta muamua. Ae ui i lea, o le tele o taimi e na o le tasi le ituaiga e faʻaalia. I lenei tulaga, e leai se avanoa e filifili ai i le va o nei ituaiga o faamalumaluga. Ina ia malamalama po o le fea aseta o loʻo fefaʻatauaʻi i luga o fefaʻatauaiga, e tatau ona e vaʻai i le lisi o meafaigaluega. O le ulutala o le a taʻu mai ai le uiga. O le i ai o le “JSC” o lona uiga o loʻo tatou talanoa e uiga i sea. Afai, mo se faʻataʻitaʻiga, ADR poʻo le GDR o loʻo taʻua, ona faʻatau atu lea o lisiti teu oloa.
Resiti tupe teu a kamupani Rusia, lalolagi
I Rusia, o le galulue faatasi ma lisiti teu oloa o loʻo faʻatulafonoina e le Tulafono Numera 39-FZ “I luga o le Maketi o Faʻamaumauga”. O lo latou fa’auigaina o lo’o tu’uina atu i le Art. 2, ma o tulafono o galuega o loʻo faʻatulagaina i Art. 27:5-3 o lenei tulafono. Lisi o faamalumaluga (e aofia ai lisiti teu tupe) faʻatagaina i fefaʻatauaiga ia Tesema 22, 2021 i le MOEX: https://www.moex.com/en/listing/securities-list.aspx Mo se faʻataʻitaʻiga, lisiti teu a se tagata faʻasalalau mai fafo i sea (ETLN) i luga o le Moscow Exchange i le fesoʻotaʻiga https://www.moex.com/en/issue.aspx?code=ETLN :
Teuteuga lisiti ma sea faava o malo i le MOEX
O afea e teu ai tupe i lisiti
O le mea moni, o le faʻamanuiaga sili mai lisiti teu oloa o loʻo i ai i mataupu e mafai ai ona maua avanoa ma la latou fesoasoani i fefaʻatauaiga na tapunia muamua i se tagata teu tupe poʻo se faioloa. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona tatou talanoa e uiga i kamupani poʻo pisinisi i nisi o atunuʻu e mafai ona manatu e manaia e galulue ai. O le isi fa’amanuiaga o le fa’aaogaina o lisiti e ono ese le latou fa’ailoga mai le fa’asoa. E le gata i lea, e mafai ona tatou talanoa e le gata i le 10 pe 100 sea, ae faʻapea foʻi ma sea. O lea tulaga e fa’afaigofie ai tupe fa’afaigaluega i mataupu e fai si tele le tau o le sea (mo se fa’ata’ita’iga, pe a tele afe tala).
- A’o fefa’ataua’iga po’o teu fa’afaigaluega, e iai se tulaga lamatia tele e feso’ota’i ma le le mautonu o suiga o tau i le lumana’i. E mafai ona e fa’aitiitia e ala i le faia o fa’atupe fa’afaigaluega. I le taimi lava e tasi, o faʻatauga o ituaiga eseese o faʻamalumaluga e faia e tusa ai ma le tulaga fuafuaina o lamatiaga.
- Ina ia sili atu ona saʻo le iloiloga o filifiliga mo le lumanaʻi atinaʻe o le tulaga, e manaʻomia le faʻaogaina o metotia o suʻesuʻega faʻavae ma faʻapitoa. I le taimi lava e tasi, e taua le suʻesuʻeina o foliga o le atinaʻe o le kamupani na tuʻuina atu lisiti ma malamalama pe faʻafefea le atinaʻeina o le tamaoaiga o lona atunuu.
- Afai e manaʻomia, e tatau ona e faʻafetaui le tuʻufaʻatasiga o le faila. Atonu e mana’omia lenei mea pe a tupu a’e upusii o nisi lisiti i se itu e le mana’omia.
- E tatau ona manatua o le faʻaaogaina o lisiti maualuga e masani ona fesoʻotaʻi ma se tulaga lamatia tele. O le mea lea, e le mafai ona teu faʻafaigaluega uma tupe avanoa i naʻo le tasi ituaiga. O le fa’avasegaina e fa’aitiitia ai fa’alavelave ma fa’ateleina avanoa e maua ai se tupe mama.
O nisi taimi e sili atu le aoga o le galue i luga o le fefa’ataua’iga e le na’o oe, ae o le fa’aliliuina atu o tupe mo le pulega fa’alagolago. I lenei tulaga, o le a mafai ona faʻaogaina auaunaga a tagata tomai faʻapitoa e ono mafai ona tuʻuina atu se tupe maua talafeagai i luga o tupe teufaafaigaluega.
O lisiti teuina o GDRs, ADRs, RDRs a kamupani Rusia Tinkoff, Meli, Yandex, ma isi. – lafoga, lamatiaga, foliga: https://youtu.be/9p2kxTo9A_U
Fa’afefea ona fai i le fa’atinoga
I fefa’ataua’iga fefa’ataua’iga, fefa’ataua’iga mo le fa’atauina ma le fa’atau atu o lisiti teu e le’o ese’ese ai a latou fa’agasologa mai faiga fa’atino ma sea. E mafai e se faioloa ona filifili se aseta talafeagai i le ituaiga ma le igoa o le meafaigaluega ma faia le gaioiga e manaʻomia. E seasea iloa e Brokers le eseesega o nei ituaiga mea faigaluega e lua. Ina ia faʻamalamalama pe o sea ia poʻo se lisiti teu oloa, e mafai ona e vaʻai i faʻamatalaga faʻamatalaga i luga o le upega tafaʻilagi fefaʻatauaʻiga.
Lafoga
E mafai ona totogi lafoga a tagata ta’ito’atasi i luga o le eseesega i le va o tau o le fa’atau ma le fa’atau atu o lisiti. O le manaʻoga mo totogi ma le faʻatatau tonu o le aofaʻi o loʻo faʻatinoina e le tagata fai pisinisi. E masani lava o ia lava e aveese le aofaiga talafeagai mai le teugatupe ma tusia le totogi. I le mauaina o tufatufaga poʻo le totogiina o coupon, e masani ona totogi lafoga o tupe maua a le tagata lava ia. E tatau ona faʻaalia i le taʻutinoga “3-NDFL” ma faʻafeiloaʻi i le lafoga tutoatasi.
Fesili ma tali
Fesili: “O le fea e sili atu ona faatuatuaina: sea poʻo lisiti teu tupe?” Tali: “E toetoe lava tutusa lo latou maufaatuatuaina. I le mataupu mulimuli, o loʻo aʻafia le leoleo ma le faletupe teu i le faʻatinoina o fefaʻatauaiga, ae toetoe lava a faʻalagolago i taimi uma ma faʻatuatuaina faʻalapotopotoga.
Fesili: “O le fea o nei aseta e sili atu ona aoga e teu faʻafaigaluega ma fefaʻatauaʻiga?” Tali: “O le galue i luga o fefaʻatauaiga e fesoʻotaʻi ma le i ai o ni lamatiaga taua, e ese mai le natura. E leai ni meafaigaluega e faʻamaonia e maua ai se tupe mama, e tusa lava po o le a le tulaga. O le fa’aogaina o lisiti e teu ai tupe mo a latou lamatiaga e tele lava ina tutusa ma le fa’aogaina o sea tutusa.